Didonis

Η ελληνική αρχιτεκτονική έχει αποκτήσει διεθνή προοπτική με τα έγκυρα περιοδικά αρχιτεκτονικής σαν το Architizer να ασχολούνται με την κατάταξη των καλύτερων γραφείων της χώρας μας. H κρίση έκανε τα ελληνικά γραφεία πιο εξωστρεφή με αποτέλεσμα να βλέπουμε να πληθαίνουν τα ελληνικά έργα στο εξωτερικό. Μετά από αυτό, ήταν φυσιολογικό να δημιουργηθεί η λίστα με τα καλύτερα αρχιτεκτονικά γραφεία στην Ελλάδα. Η κατάταξή τους διαμορφώθηκε από τον αριθμό των βραβείων που έχουν λάβει από το συγκεκριμένο site (Α+ awards), τις συμμετοχές τους ως finalists στα βραβεία καθώς και τις δημοσιεύσεις που έχουν κάνει στο Νεουορκέζικο site. ELYSIUM CAVED VILLAS, Αγία Πελαγία 25) Λευτέρης Τσικανδηλάκης + Αρχιτέκτονες Το αρχιτεκτονικό γραφείο με την επωνυμία “Λευτέρης Τσικανδηλάκης και Συνεργάτες” ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1991 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ασχολείται με αρχιτεκτονικές μελέτες ιδιωτικών και δημόσιων έργων, διαμορφώσεις επαγγελματικών χώρων, αναπαλαιώσεις διατηρητέων κτιρίων, με φιλοξενία, φαρμακεία και καταστήματα λιανικής πώλησης. 24) Office 25 architects Oι “Office 25 architects” είναι ένα αρχιτεκτονικό γραφείο που εδρεύει με γραφεία σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Ιεράπετρα Κρήτης, στο Ντίσελντορφ της Γερμανίας αλλά και στο Λονδίνο και δραστηριοποιείται στους τομείς της αρχιτεκτονικής, του σχεδιασμού και της ανάπτυξης ακινήτων. Το γραφείο ιδρύθηκε το 2003 από τους αρχιτέκτονες Αντώνη Περπατίδη, Θανάση Χρυσομάλλη και Μανώλη Βουράκη. BVLGARI Pavilion 23) Not a Number Architects Το NaNA είναι ένα αρχιτεκτονικό γραφείο που ασχολείται με τη δημιουργία χώρων. Ιδρύθηκε στο Λονδίνο το 2008 από τον Ερμή Αδαμαντίδη και τη Δομινίκη Δαδάτση και έχει ένα ευρύ φάσμα έργων, που εκτείνονται από σχεδιασμό χώρου έως τον αστικό σχεδιασμό. Το 2010 στην ομάδα του γραφείου NaNA προστέθηκε ο Madhav Kidao, ο οποίος ειδικεύεται στην ψηφιακή κατασκευή και τη διαδραστική αρχιτεκτονική. Wedge House, Πύλος 22) Urban Soul Project Με έδρα τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Λονδίνο, το Urban Soul Project είναι ένα από τα μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά γραφεία στην Ελλάδα. Προσφέρει υπηρεσίες που κυμαίνονται από αρχιτεκτονική, εσωτερικό σχεδιασμό, πολεοδομικές εφαρμογές και δημοτικές εγκρίσεις για έργα φιλοξενίας, γραφεία, εμπορικά και οικιστικά έργα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Με ένα ευρύ φάσμα περισσότερων από 95 εξειδικευμένων επαγγελματιών, η USP είναι μια έμπειρη εταιρεία σε σύνθετες πολεοδομικές άδειες που έχει χειριστεί πολλά διάσημα έργα, σε όλη την χώρα. Το στούντιο, σύμφωνα με το Architizer, ανέλαβε πρόσφατα έργα με πιστοποίηση LEED και WELL. Wooden Cave, Τρίκαλα Κορινθίας 21) Tenon architecture Οι Απόστολος Μητρόπουλος και Θάνος Ζερβός, μετά την ολοκλήρωση των μεταπτυχιακών τους σπουδών στο Wood Program του Πανεπιστημίου Aalto και έχοντας κοινό ενδιαφέρον για τον αλγοριθμικό σχεδιασμό και τις ειδικές κατασκευές, επέστρεψαν στην Αθήνα, όπου ίδρυσαν την TENON τον Ιανουάριο του 2020. Μια αντιπροσωπευτική τους δουλειά το “Wooden Cave” στο “Hyades Mountain Resort”. Yoik of Taygetus 20) Z-level architecture Το αρχιτεκτονικό γραφείο ιδρύθηκε το 1994 στην Αθήνα από την Ελενα Ζερβουδάκη. Η ίδια σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Παρίσι (UP1 Paris-Villemin), με ειδίκευση σε πολιτιστικά κτίρια και εκδηλώσεις. Ολοκλήρωσε το δίπλωμά της σε προχωρημένες σπουδές στην αρχιτεκτονική τοπίου (DEA Paris School of Architecture La villette – UP8). Εργάστηκε στο Παρίσι στο γραφείο εσωτερικής αρχιτεκτονικής Rena Duma και στο αρχιτεκτονικό γραφείο Fabre-Perrotet, με ειδίκευση σε πολιτιστικά κτίρια (Theatre de Chaillot, Theatre de Bobigny, Cinemas UGC). Σήμερα, το γραφείο ασχολείται με έργα αρχιτεκτονικής, σχεδιασμού και urban planning. Wedge, Λευκάδα 19) Facade Η αρχιτεκτονική ομάδα της Façade δημιουργήθηκε στην Πάτρα, το 2015 από τον Αριστείδη Ασημακόπουλο και τον Χάρη Οικονόμου. O διαρκής επαναπροσδιορισμός της αρχιτεκτονικής σκέψης, μέσα από τη συνδιαλλαγή της χωρικής σύνθεσης με το φυσικό περιβάλλον, τη θεωρία και την τεχνολογία, η απόδοση της απαιτούμενης έμφασης στην θεωρία πίσω από την σύνθεση των ιδεών, η λειτουργία του αρχιτεκτονικού συνόλου, καθώς και η λεπτομερής υλοποίησή τους, αποτελούν τα σημεία αναφοράς της ομάδας. Fyrgani, Σίφνος 18) AKA – Αποστόλου Κολάκη αρχιτέκτονες Οι ΑΚ-Α είναι αρχιτεκτονικό γραφείο με έδρα την Αθήνα και την Οξφόρδη του Ηνωμένου Βασιλείου. Ιδρύθηκε από την Κατερίνα Αποστόλου και τη Μίννα Κολάκη. Το γραφείο δραστηριοποιείται στους τομείς της αρχιτεκτονικής, του σχεδιασμού εσωτερικών χώρων, εκθέσεων και επίπλων. Τα παραπάνω απαιτούν μια ομάδα συνεργατών, που την αποτελούν αρχιτέκτονες, μηχανικοί όλων των ειδικοτήτων και τεχνίτες, ανάλογα με τις απαιτήσεις κάθε έργου. Στο περιοδικό Architizer είπαν: “Κύρια πηγή έμπνευσης αποτελεί το αστικό ελληνικό πεδίο του 20ού αιώνα, που αντιμετωπίζεται ως σημείο εκκίνησης για νέες λύσεις, καινοτόμες, με ευαισθησία στις ιδιότητες των υλικών και αρτιότητα στην κατασκευή”. The Edge, Summer Houses, Πάρος 17) React architects Είναι ένα γραφείο αρχιτεκτονικών μελετών με έδρα την Πάρο και την Αθήνα, που στοχεύει σε μια θεωρητική προσέγγιση της αρχιτεκτονικής, μέσω μιας διαδικασίας προσανατολισμένης στην έρευνα. Η αρχιτεκτονική αντιμετωπίζεται ως σύνολο σε συνεργασία με όλες τις ειδικότητες που συμπληρώνουν την κατασκευαστική και καλλιτεχνική δημιουργία. Το γραφείο μελετά έργα μικρής και μεγάλης κλίμακας, τόσο δημόσια (βιβλιοθήκες – ξενοδοχεία, πολιτιστικά κέντρα, σχεδιασμός τοπίου κ.ά.) όσο και ιδιωτικά (κατοικίες – γραφεία – εκθεσιακά περίπτερα – καταστήματα κ.ά). Ο εσωτερικός σχεδιασμός αποτελεί σημαντικό τομέα της δουλειά του γραφείου. Ο εσωτερικός σχεδιασμός κατοικιών, χώρων γραφείων, ξενοδοχείων και καταστημάτων είναι μερικοί από τους τομείς εργασίας τους. HOUSES A.2, Πάρος 16) Buerger katsota architects Το αρχιτεκτονικό γραφείο buerger katsota architects ιδρύθηκε επίσημα το 2005 από τον Stephan Buerger και τη Δήμητρα Κατσώτα με γραφεία στην Αθήνα και τη Βιέννη. Το γραφείο παρέχει υπηρεσίες αρχιτεκτονικού, πολεοδομικού, γενικού σχεδιασμού, εσωτερικού σχεδιασμού και σχεδιασμού προϊόντων για ιδιωτικές και δημόσιες παραγγελίες. Το bka έχει συμμετάσχει και έχει κερδίσει βραβεία σε πολλούς διεθνείς διαγωνισμούς. Santorini Grace Hotel 15) M plus m H Μαρίτα Νικολούτσου πήρε το δίπλωμα αρχιτεκτονικής από το ΕΜΠ το 1992. Ο Μέμος Φιλιππίδης πήρε το δίπλωμα αρχιτεκτονικής από το ΕΜΠ το 1991 και το Μaster in Architecture από το Yale University το 1993. Διατηρούν το αρχιτεκτονικό γραφείο MPLUSM ARCHITECTS από το 2001. Στόχος τους, να αφομοιώσουν διεθνείς επιρροές, καθώς εξερευνούν την ιδιαιτερότητα του κάθε έργου και την αγκύρωσή του σε τοπικά χαρακτηριστικά. One-Façade Building: Office, Production & Warehouse Building, Κόρινθος 14) Schema architecture and engineering Η schema architecture & engineering ιδρύθηκε από τη αρχιτέκτονα Μαριάννα Αθανασιάδου και τον Πολιτικό Μηχανικό & Οικονομολόγο Χρήστο Σταυρογιάννη στην Αθήνα. Το γραφείο βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας και προσφέρει ένα ολοκληρωμένο σύνολο υπηρεσιών, που περιλαμβάνει Βιώσιμο Αρχιτεκτονικό Σχεδιασμό, Σχεδιασμό Εσωτερικών Χώρων, Δομοστατική Μηχανική, Διαχείριση Εργων & Κατασκευών στην Ελλάδα. Κύρια αποστολή τους είναι να σχεδιάζουν κτίρια που συνδυάζουν λειτουργικότητα, νέες τεχνολογίες και εξαιρετική αισθητική. Νέα Πλατεία Φαρσάλων 13) Οικονομάκης-Σιαμπακούλης αρχιτέκτονες Το γραφείο Οικονομάκης-Σιαμπακούλης εδρεύει στην Αθήνα και εργάζεται πάνω σε έργα αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, αστικού σχεδιασμού, αρχιτεκτονικής τοπίου, σχεδιασμού εσωτερικών χώρων και αντικειμένων. Είτε δουλεύουν με υπάρχοντα κτίρια και χώρους, είτε σχεδιάζουν εξ αρχής, αξιοποιούν την εμπειρία τους σε ένα μεγάλο εύρος προγραμμάτων και τυπολογιών, με στόχο πάντα να παραδίδουν αξιοσημείωτα έργα. Sheltered Villas, Κάρπαθος 12) A&M architects Η A&M Architects είναι μια πολυεπιστημονική εταιρεία ολοκληρωμένης αρχιτεκτονικής, σχεδιασμού και διαχείρισης έργων. Με 70 επαγγελματίες κάτω από 6 διαφορετικές υπηρεσίες, η A&M σηματοδοτεί 40 χρόνια εμπειρίας στον σχεδιασμό κατοικιών, φιλοξενίας, γραφείων, μικτής χρήσης και λιανικής πώλησης. One Kleomenous, Αθήνα 11) Omniview design Η Omniview ιδρύθηκε το 2013 από τους αρχιτέκτονες Δημήτρη Τσίγκο και Γιάννη Τσίγκο και τον επιχειρηματία Μίλτο Καμπουρίδη, για να ενσωματώσει τις δυνατότητες σχεδιασμού και ανάπτυξης σε μια απρόσκοπτη υπηρεσία. Η εταιρεία προσφέρει ένα νέο είδος αρχιτεκτονικής πρακτικής, που μπορεί να ανταποκριθεί πιο αποτελεσματικά στα πιο απαιτητικά οράματα των πελατών. Σύμφωνα με το Architizer το έργο-ναυαρχίδα της Omniview είναι το One Kleomenous, το οποίο αποτελεί μια επαναστατική νέα αντίληψη χώρου διαβίωσης. Technopolis Auditorium, Αθήνα 10) Ahylo studio Το Ahylo είναι ένα βραβευμένο αρχιτεκτονικό γραφείο με έδρα την Αθήνα, το οποίο δραστηριοποιείται σε κάθε στάδιο της διαδικασίας σχεδιασμού, από την ιδέα έως την κατασκευή. Αποστολή του, να παρέχει μια μοναδική και εξατομικευμένη προσέγγιση στον σχεδιασμό. Μέσω προηγμένης τεχνολογίας σχεδιασμού και κατασκευής, αλγοριθμικών και υλικών διαδικασιών, πειραματίζονται πάνω στις σύγχρονες τεχνικές σχεδιασμού και κατασκευής και το έργο τους έχει ως στόχο να είναι καινοτόμο και λειτουργικό. To όνομά τους είναι εμπνευσμένο από τη λέξη “άυλο”. Residence, Κρήτη 9) Tense Architecture Network – TAN/Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος Το δίκτυο αρχιτεκτονικής ΤΑΝ ιδρύθηκε το 2004. Το έργο του γραφείου περιλαμβάνει βραβευμένες κατοικίες καθώς και προτάσεις διαγωνισμού με πρώτο βραβείο -ανάμεσά τους ένα δημαρχείο 5.000 τ.μ. στην Κρήτη, η αποκατάσταση του Βενετσιάνικου ναυπηγείου και του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου τους στο λιμάνι του Ηρακλείου και το αστικό πάρκο Καστρακίου στον Πειραιά. Ο δημόσιος χώρος και η ιδιωτική κατοικία ερευνώνται διαρκώς στο έργο τους – τα δύο πεδία συνδέονται σκόπιμα μεταξύ τους. Η κατοικία στην Κηφισιά τιμήθηκε με ειδική μνεία από τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Ελλάδος και η κατοικία στο Συκάμινο ήταν υποψήφια για το Βραβείο Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Mies Van der Rohe Award 2013. Η κατοικία στα Μέγαρα ήταν υποψήφια για το ίδιο βραβείο και έλαβε το βραβείο Häuser το 2016. Blurry Venice Kois associated architects Ο Στέλιος Κόης γεννήθηκε κοντά στο Αγιο Ορος. Σύμφωνα με το Architizer, το αθωνικό τοπίο που τον περιβάλλει, το κοκκινόχωμα, τα μοναστήρια με το μυστικιστικό παιχνίδι φωτός και σκιάς και η γνωριμία με τη βυζαντινή αγιογραφία ως νέος, θα έχουν μόνιμη εντύπωση στο μετέπειτα έργο του. Μετακόμισε στη Ρώμη όπου σπούδασε στο “Universita degli studi di Roma”. Ενα φοιτητικό αρχιτεκτονικό βραβείο του έδωσε την ευκαιρία να ταξιδέψει στην Οσάκα της Ιαπωνίας. Εκεί μελέτησε την ιαπωνική παράδοση και την εστίασή της στην ισορροπία και την εύγλωττη αλληλεπίδραση του φωτός και των υλικών. Επιστρέφοντας στην Ιταλία συνεργάστηκε με αρχιτεκτονικά γραφεία και εργάστηκε ως δημιουργικός διευθυντής. “The Wave” Residential Building, Γλυφάδα 7) Potiropoulos+Partners Το γραφείο «Ποτηρόπουλος Δ+Λ Αρχιτέκτονες» ιδρύθηκε το 1989 από τον Δημήτρη Ποτηρόπουλο και τη Λιάνα Νέλλα–Ποτηροπούλου και αποτελεί συνέχεια του προσωπικού τους γραφείου από το 1982. Σήμερα έχει εξελιχθεί πλέον σε μία πολυμελή ομάδα που αποτελείται από αρχιτέκτονες, σχεδιαστές Η/Υ, ειδικούς συνεργάτες και διοικητικό προσωπικό, καλύπτοντας όσο σφαιρικότερα γίνεται τη διαδικασία παραγωγής ενός κτιρίου. Στα projects του γραφείου Potiropoulos+Partners που είναι από τα μεγαλύτερα στην Ελλάδα, η εξωτερική ομορφιά συναντά την εσωτερική άνεση. OLEA ALL SUITE HOTEL, Ζάκυνθος 6) Βlock722 Το Βlock722 είναι ένα αρχιτεκτονικό στούντιο με έδρα την Αθήνα, το οποίο ιδρύθηκε το 2009 από τον αρχιτέκτονα Σωτήρη Τσέργα και τη σχεδιάστρια εσωτερικών χώρων Κάτια Μαργαρίτογλου. Η ομάδα συνδυάζει ελληνική και σκανδιναβική κληρονομιά, καθώς και διεπιστημονική εμπειρία και δημιουργεί έργα που μοιάζουν φυσικά και διαχρονικά. Το στούντιο αναλαμβάνει μια ποικιλία εργασιών, από κατοικίες έως εμπορικά και ξενοδοχειακά έργα, διαχειριζόμενο εσωτερικά όλα τα στάδια της αρχιτεκτονικής ανάπτυξης, από τον σχεδιασμό της ιδέας, μέχρι την κατασκευή και την παράδοση. Οι λύσεις ενσωματώνουν πάντοτε έμφαση στα ποιοτικά υλικά, μια προσέγγιση βασισμένη στη χειροτεχνία και συνεργασίες με τοπικούς τεχνίτες και καλλιτέχνες που ερμηνεύουν το μεσογειακό πνεύμα και τις παραδόσεις για τον 21ό αιώνα. Dexamenes Seaside Hotel, Κουρούτα 5) Κ-studio To πρωτοποριακό ελληνικό γραφείο αρχιτεκτονικής που ίδρυσαν οι Κωνσταντίνος και Δημήτρης Καραμπατάκης γράφει τη δικιά του ιστορία εντός κι εκτός των συνόρων της χώρας. Στο site τους αναφέρουν: “Η πατρίδα μας είναι η Ελλάδα, μια χώρα με απίστευτη φυσική ομορφιά και πόρους, όπου η πολιτιστική ταυτότητα στηρίζεται στο να κάνεις καλή, οικονομική χρήση των τοπικών δεξιοτήτων, υλικών και της γεωργίας για να παρέχεις φιλοξενία σε επισκέπτες. Δημιουργούμε χειροποίητες αρχιτεκτονικές εμπειρίες που ενημερώνονται από την παράδοση, εμπλουτίζονται από την υλικότητα και εμπνέονται από τη σύγχρονη ζωή. Δεν μας αρέσει η σπατάλη. Κάνουμε ελάχιστες παρεμβάσεις και προτιμούμε πάντα να δουλεύουμε με τα στοιχεία της φύσης, για να δημιουργήσουμε άνεση που είναι φυσικά πολυτελής”. Residence, Λίμνη Ευβοίας 4) Gem architects Η GEM Architects επικεντρώνεται στον σχεδιασμό και την κατασκευή κατοικιών. H φράση του Alain de Botton που υπάρχει στο site του γραφείου είναι ενδεικτική της “βιώσιμότητας” που συνοδεύει τη σκέψη τους σε κάθε στάδιο ενός έργου: “Οφείλουμε στα χωράφια ότι τα σπίτια μας δεν θα είναι κατώτερα της παρθένας γης που αντικατέστησαν. Οφείλουμε στα δέντρα ότι τα κτίρια με τα οποία τα καλύπτουμε θα στέκονται ως υποσχέσεις των υψηλότερων και πιο έξυπνων ειδών ευτυχίας”. NONAGRIAM TWINS, Ανδρος 3) A31 Είναι το γραφείο που ίδρυσε το 2003 ο Πραξιτέλης Κονδύλης, όταν πια επέστρεψε στην Αθήνα μετά από μια πλούσια ακαδημαϊκή και επαγγελματική πορεία στο εξωτερικό. Το 2007 εντάχθηκε στο σχήμα και ο πολιτικός μηχανικός Παναγιώτης Καρράς, πράγμα που οδήγησε στην εξέλιξη των υπηρεσιών του γραφείου, που μετονομάστηκε σε Α31 αρχιτεκτονική και δόμηση, η οποία είναι και η τελική μορφή που πήρε η εταιρεία. Gods and Dreams Resort, Αργολίδα 2) 314 architecture studio Ο Παύλος Χατζηαγγελίδης ίδρυσε το αρχιτεκτονικό γραφείο 314 το 2004. Το όνομα 314 του στούντιο, είναι εμπνευσμένο από το μαθηματικό σύμβολο π=3,14 που χρησιμοποιείται για την καταμέτρηση του εμβαδού του κύκλου. Η αναφορά αυτή σχετίζεται με τη φιλοσοφική διάσταση της έννοιας του κύκλου. Το βασικό χαρακτηριστικό του σχεδιασμού του, εκτός από τις οικολογικές, κοινωνικές και προγραμματικές διαστάσεις του έργου, είναι η δημιουργία ενός κελύφους που προτρέπει τον χρήστη να βιώσει μια αφαίρεση, γράφει το Αμερικάνικο περιοδικό. Aloni, Αντίπαρος 1) Deca architecture Το κορυφαίο γραφείο στην Ελλάδα σύμφωνα με το Architizer. Το ίδρυσαν ο γεννημένος στη Λίμα του Περού, Ελληνας αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Βαΐτσος, με τον προερχόμενο από το Μεξικό αρχιτέκτονα Carlos Loperena. Η παρουσίαση του γραφείου στο site τους ξεκινά με το “Είμαστε το DECA Architecture, ένα διεθνώς αναγνωρισμένο αρχιτεκτονικό γραφείο που αναζητά τη διορατικότητα μέσα στο πλαίσιο της δημιουργίας κτιρίων, τοπίων και αντικειμένων”. *Η κατάταξη του αμερικάνικου αρχιτεκτονικού περιοδικού Architizer έγινε σύμφωνα με: -Τον αριθμό των βραβείων A+Awards (2013 έως 2023) -Τον αριθμό των φιναλίστ των βραβείων A+Awards (2013 έως 2023) -Τον αριθμό των έργων που επιλέχθηκαν ως “Έργο της Ημέρας” (2009 έως 2023) -Τον αριθμό των έργων που επιλέχθηκαν ως “Featured Project” (2009 έως 2023) -Τον αριθμό των έργων που δημοσιεύτηκαν στο Architizer (2009 έως 2023) https://www.newmoney.gr/fine-living/tα-25-καλύτερα-αρχιτεκτονικά-γραφεία-της/ View full Άρθρου

Από γενική κουβέντα με συνάδερφους στην Πάτρα άκουσα ότι έβαλαν ήδη αρκετά πρόστιμα (ή δεν ξέρω πως τα ονομάζουν) σε αρκετά γραφεία …. Ποσά που άκουσα ήταν 10.000€ αλλά και για μια περίπτωση 70.000€ Επικουρικά μάλλον ξεκίνησε και στα Γιάννενα από συνάδερφο που μου είπε ότι τους είδαν…. Αυτά…. * * * * * * Επίσης από κουβέντες σε άλλο σάιτ μεταφέρω αυτούσιες κουβέντες

Και φυσικά μπορούμε να φυτεύσουμε σε μη άρτια και οικοδομήσιμα.... Δεν χρειαζόμαστε έγκριση όρους δόμισης Ούτε Ηλεκτρονική ταυτότητα και άλλα σχετικά...... Ξεκινώ μ αυτό που βρήκα και τα χαμόγελο του ανθρώπου που μας δείχνει κάτι τόσο απλό αλλά και τόσο σημαντικό.....

μερσί Άκη,,,,,

τιμή ζώνης για Ασπρόπυργο ΕΓΣΑ 464137.105 , 4212760.451 (ισχύει το 750€?)

La Notte della Taranta - CONCERTONE 2023

Ήταν ένας τοίχος. Για την ακρίβεια, ήταν Ο τοίχος. Άγγιζε τον νότιο τοίχο της Ακρόπολης, στο Θησείο, και δεν ήταν από πέτρες, καλά καλά ούτε κι από λείο μάρμαρο. Τον συνέθεταν γλυπτά και χαράγματα χριστιανικών μνημείων! Τον «έχτισε» ο πρώτος Έλληνας αρχαιολόγος περί τα μέσα του 19ου αι. για να σώσει ότι είχε απομείνει από τις ορδές των κατακτητών Οθωμανών και των ξένων επισκεπτών της Αθήνας, που έφευγαν με αρκετά αρχαία «ενθύμια» στις αποσκευές τους. Της Τόνιας Μανιατέα Η ΑΘΗΝΑ «ΓΕΝΝΑ» ΤΟΝ ΚΥΡΙΑΚΟ ΠΙΤΤΑΚΗ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟΚΤΑ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟ ΤΗΣ - ΕΤΣΙ ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΟΛΑ... Ο Κυριακός Πιττάκης γεννιέται στου Ψυρρή, το 1798, πριν την ανατολή του αιώνα της απελευθέρωσης από τους Οθωμανούς. Η οικογένειά του είναι μία από τις μετρημένες αυτής της εποχής στην Αθήνα (ο Καμπούρογλου τις καταγράφει ονομαστικά σε 20 όλες κι όλες σελίδες). Μαθαίνει τα πρώτα γράμματα πλάι στον αξιότερο των Παλαμάδων, Ιωάννη, δάσκαλο με εξαιρετική πείρα, καθώς έχει διδάξει στη Μεγάλη Σχολή του Γένους και στο ελληνικό γυμνάσιο της Οδησσού. Είναι η εποχή κατά την οποία λόγιοι ομογενείς της ελεύθερης Ευρώπης έχουν επιδοθεί σε αγώνα προστασίας και περιφρούρησης του αρχαιοελληνικού πλούτου, μετά και τη δραματική αποκαθήλωση και διαρπαγή των γλυπτών του Παρθενώνα από τον κόμη του Έλγιν, Τόμας Μπρους. Ο Κυριακός είναι παιδί που γοητεύεται από το πνεύμα των αρχαίων Ελλήνων, το οποίο μελετά εκτενώς και ως μαθητής της Φιλομούσου Εταιρείας, που έχει ιδρυθεί το 1813 με πρωταρχικό μέλημα τη βελτίωση της παιδείας του υπόδουλου πληθυσμού και τη διάσωση της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς από τη φθορά και τη διαρπαγή. Επιπλέον, εκπαιδεύεται στην ανίχνευση και ταυτοποίηση των πολύτιμων ερειπίων στο πλευρό του αρχαιολάτρη, Γάλλου προξένου στην Αθήνα, Λουί Σεμπαστιάν Φρανσουά Φωβέλ, ο οποίος καταγράφει με εντυπωσιακή ακρίβεια τη βλάβη που προκάλεσε ο Έλγιν τόσο στα μνημεία της Ακροπόλεως, όσο και αλλού (χρονικογράφοι της εποχής -και όχι μόνον- κάνουν ευθεία αναφορά σε καπηλεία αρχαιοελληνικών αντικειμένων και εκ μέρους του Γάλλου διπλωμάτη, ουδείς ωστόσο αμφισβητεί το έργο της συστηματικής καταγραφής, που κληροδοτεί εντέλει στο ελληνικό κράτος). Το σπίτι του Φωβέλ στα ριζά της Ακρόπολης, που σφύζει από εκμαγεία αρχαίων ευρημάτων, γίνεται για τον Πιττάκη παράδεισος. Το 1814, ο Πιττάκης είναι 16 χρόνων, σπουδαστής της Σχολής του Κοινού των Αθηνών και πιστός θαμών του ιερού βράχου. «... 16 χρονών ήμην όταν κατά το μάλλον και ήττον εννοούσα τους συγγραφείς των προγόνων μου...» γράφει και προσθέτει: «η ανάγνωσις αυτών εμπρός εις αντικείμενα, ως το Θησείον και ο Παρθενών, επροξένησαν εις την ψυχήν μου τοιούτον αποτέλεσμα ώστε παν ό,τι εύρισκον αρχαίον το εθεώρουν ως ιερόν και εν μόνον γράμμα επιγραφής και αν ήτον». «Ντοπαρισμένος» ήδη από ισχυρή δόση αρχαιοελληνικών αξίας και κάλλους, ο έφηβος, που δηλώνει κατάνυξη μπρος στην «ιερότητα» των προγονικών επιγραφών, καταγράφει κάθε αρχαία επιγραφή που εντοπίζει τόσο στον βράχο και τα πέριξ του, όσο και στην υπόλοιπη καθημαγμένη πόλη, όπου τα ερείπια των αρχαίων ναών κείτονται απροστάτευτα στους δρόμους... Είναι χαρακτηριστική η περιγραφή που ο ίδιος αφήνει στα κατάστιχά του. Όπου συναντά, λέει, αρχαίο σπάραγμα, το αντιγράφει γρήγορα γρήγορα σε κάποιο πρόχειρο χαρτάκι, φοβούμενος μη πέσει στην αντίληψη περαστικού Τούρκου που θα δει ότι είναι Έλληνας και θα τον φυλακίσει... Έχει αντιγράψει ικανό αριθμό αρχαίων επιγραφών. Σε άρθρο του, περί τα μέσα του 19ου αι. ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής παραθέτει αναφορά του Πιττάκη: «Μέχρι τούδε εδημοσίευσα οικεία βουλή, προίκα και αμισθί, τέσσερας χιλιάδας εκατόν πεντήκοντα οκτώ επιγραφάς. Έπραξα τούτο κινούμενος μόνον υπό του προς τον έρωτα των προγονικών μου λειψάνων πόθου, ος και εν καιρώ πολέμου μοι ην αδιάσπαστος σύντροφος. Ο σκοπός μου ην το κοινόν καλόν και η εις τα πέρατα της οικουμένης διάδοσις παντός ελληνικού γράμματος, χάριν της ελληνικής ευκλείας...». Χαλεποί οι καιροί. Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ομογενείς και φιλέλληνες αλλοδαποί προετοιμάζονται για τον Αγώνα και συγκεντρώνουν χρήματα. Η Φιλική Εταιρεία στρατολογεί πατριώτες, που θα ριχτούν στη μάχη. Ο Ραγκαβής καταθέτει ότι ο Πιττάκης υπήρξε το πρώτο μέλος που προσέγγισαν οι Φιλικοί στην Αθήνα. Ο σύγχρονος του Κυριακού, ιστορικός Φίλιππος Ιωάννου, συμπληρώνει ότι τον στρατολόγησε το 1816 ο Άνθιμος Γαζής. Μυημένος ων στα σπουδαία ιδανικά της Φιλικής για την πολυπόθητη λευτεριά, το 1822 ο Πιττάκης συμμετέχει ενεργά στην πολιορκία της Ακρόπολης από τους Έλληνες. Οι Τούρκοι έχουν ταμπουρωθεί στον βράχο, ανάμεσα στα αρχαία μνημεία και πολεμούν. Κάποτε, ελλείψει πολεμοφοδίων, αρχίζουν να ξηλώνουν τους αρχαίους κίονες για να βγάλουν από τα σπλάχνα τους το μολύβι. Οι κολώνες των πολύτιμων ναών καταρρέουν η μία μετά την άλλη. Ο Πιττάκης πείθει τους συμπατριώτες του να κάνουν μία ανορθόδοξη πρόταση... «Θα σας δώσουμε εμείς πολεμοφόδια, αλλά εσείς δεν θα αγγίξετε τα μνημεία»! Ο Ιωάννου αναφέρει επακριβώς και ο Ραγκαβής επιβεβαιώνει τη μαρτυρία του: «... υπηγόρευσεν (ο Πιττάκης) εις τους συμπολίτας του σωτήριον υπέρ των αρχαιοτήτων προς τους Οθωμανούς πρότασιν, καθ΄ ην οι μεν πολιορκούντες υπεχρεούντο να παράσχωσιν εις τους πολιορκημένους τον χρειώδη μόλυβδον, ούτοι δε ώφειλον να αφήσωσιν άθικτα τα αρχαία μνημεία! Η πρότασις αύτη δεκτή γενομένη έσωσε τα μνημεία της Ακροπόλεως». Δύο χρόνια μετά, ο νεαρός αρχαιολάτρης μεταβαίνει στην Κέρκυρα, όπου για τέσσερα χρόνια (1824-28) σπουδάζει Ιατρική και Ελληνική Φιλολογία στην Ιόνιο Ακαδημία του κόμη Guilford. Εκεί γνωρίζει την Αικατερίνη Μακρή, την αδελφή της περίφημη «Κόρης των Αθηνών», την οποία ερωτεύτηκε δυνατά ο Λόρδος Βύρων, και την παντρεύεται. Η έδρα της κυβέρνησης είναι στην Αίγινα, όπου καταλήγει με τις περγαμηνές των σπουδών του στο χέρι, ζητώντας από τον Καποδίστρια θέση στο Δημόσιο. Στην πρώτη του επιστολή προς τον κυβερνήτη αναφέρει ότι έχει σπουδάσει την ελληνική γλώσσα και τη φιλολογία, αγγλικά, λατινικά, γαλλικά, ιταλικά και γερμανικά. Σε μία δεύτερη επιστολή, στις σπουδές του προσθέτει την Ιατρική και την Αρχαιολογία. Ο Καποδίστριας τον διορίζει γραμματέα α΄ του δικαστηρίου της Ήλιδος, αλλά εκείνος δεν αποδέχεται τον διορισμό, επειδή δεν είναι μέσα στα ενδιαφέροντά του. Επιστρέφει στην Αθήνα, όπου για αρκετό καιρό ζει με τα γλίσχρα φιλοδωρήματα από ξεναγήσεις ξένων ταξιδιωτών στις ελληνικές αρχαιότητες. Το καλοκαίρι του 1832 έρχεται πια η στιγμή να αξιωθεί έναν ρόλο του ενδιαφέροντός του. Διορίζεται «επιστάτης των αρχαιοτήτων της Αθήνας», θέση στην οποία παραμένει έως τον επόμενο χρόνο, οπότε με βασιλικό διάταγμα της 3ης /15ης Απριλίου του 1833 ιδρύεται η Αρχαιολογική Υπηρεσία. Προϊστάμενός της θα είναι ο Βαυαρός Άντον Βάισενμπουργκ (Anton Weissenburg). Υφιστάμενός του, υπεύθυνος του τομέα Στερεάς Ελλάδας ορίζεται ο Κυριακός Πιττάκης [στους υπόλοιπους χωροταξικούς τομείς ευθύνης τοποθετούνται ο Λουδοβίκος Ρος (Ludwig Ross) στην Πελοπόννησο και ο Ιωάννης Κοκκώνης στα νησιά του Αιγαίου και την Εύβοια]. Στις 25 Ιουλίου, περήφανος και δικαιωμένος, ο Πιττάκης παρουσιάζεται στον Σπυρίδωνα Τρικούπη και ορκίζεται πίστη στα νέα του καθήκοντά. ΕΝΑΣ ΑΥΤΟΔΙΔΑΚΤΟΣ ΠΑΘΙΑΣΜΕΝΟΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ... Μία αρχαιολογική υπηρεσία, λοιπόν, σε μία χώρα, που αγνοεί καλά καλά τι σημαίνει ο όρος «αρχαιότητα» και κυρίως πώς και γιατί πρέπει να προστατευτεί. Η βασική εικόνα που έχουν οι Αθηναίοι από αρχαιότητες είναι τα μνημεία της Ακροπόλεως, αλλά κι αυτό είναι σχετικό. Βλέπεις, ο βράχος αυτή την περίοδο φιλοξενεί ένα ολόκληρο χωριό. Ένας προμαχώνας μπρος στα Προπύλαια, κήποι, δρομάκια, κατοικίες, μιναρέδες, πυριτιδαποθήκες... Όσο για τον υπόλοιπο αρχαιοελληνικό πλούτο, αυτός είναι σκεπασμένος από σπίτια και καλλιέργειες. Το θέατρο του Διονύσου, οι Αγορές, η Βιβλιοθήκη του Αδριανού, ο Κεραμικός κρύβουν ακόμα την αίγλη τους κάτω από χώματα. Στις αρχές του Απριλίου του 1833, με χρήματα που έχουν συγκεντρωθεί με έρανο μεταξύ των αρχαιολατρών, ντόπιων και μη, Ρος και Πιττάκης ξεκινούν την πρώτη ανασκαφή στην Ακρόπολη. Πριν κλείσει χρόνος, ο Βαυαρός αρχιτέκτονας Φον Κλέντσε, που στο μεταξύ έχει καταφθάσει στην Αθήνα με πρόσκληση του Όθωνα, συντάσσει υπομνήματα για την προστασία, τη συντήρηση και την αναστήλωση των αρχαιοτήτων του βράχου. Ο ίδιος προτείνει (ουσιαστικά «αναθέτει» στη νεοσύστατη Αρχαιολογική Υπηρεσία το πρώτο μεγάλο έργο) την κατεδάφιση των «ξένων σωμάτων», μεσαιωνικών και οθωμανικών κτισμάτων, την αναστήλωση του τραυματισμένου Παρθενώνα από τις βόμβες του Μοροζίνι και την ίδρυση μουσείου στον βράχο. Στις αρχές του 1836, μία σύγκρουση για θέματα υπηρεσιακής δεοντολογίας ανάμεσα στον Ρος και τον υπουργό Δημόσιας Παιδείας, Ιάκωβο Ρίζο Νερουλό, θα ευνοήσει τον Πιττάκη. Ο Ρος παραιτείται και τη θέση του γενικού εφόρου παίρνει ο Κυριακός, ο οποίος θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο- κάποιες φορές και καθ΄ υπέρβασιν των αρμοδιοτήτων του- να προστατέψει τις ελληνικές αρχαιότητες. Συνεχίζει τις ανασκαφές, αγοράζει πολύτιμα έργα, γλυπτά, αγάλματα, χειρόγραφα, που έχουν «πετάξει» σε ξένες συλλογές, και υψώνει στον νότιο τοίχο της Ακρόπολης, έναν άλλο τοίχο, φτιαγμένο από επιγραφικά σπαράγματα χριστιανικών ναών της Αττικής, που έως πρότινος κρατούσε φυλαγμένα μέσα σε άλλα μνημεία, στο Θησείο, τον Κεραμικό κ.α. Θεωρεί ότι με αυτόν τον τρόπο, θα απελευθερωθεί πολύτιμος χώρος στις πρόχειρες αποθήκες φύλαξης και η Αθήνα θα αποκτήσει ένα ακόμα αξιοθέατο στη σωστή θέση. (Τον ιδιαίτερο αυτόν τοίχο θα κατεδαφίσει μισό αιώνα και πλέον μετά, ο κατοπινός επικεφαλής των αρχαιολογικών ερευνών, ο αρχαιολόγος Παναγιώτης Καββαδίας, που έδωσε επιστημονική υπόσταση στο ανασκαφικό έργο στην Ελλάδα. Η κατεδάφιση θα γίνει το 1888 και τα γλυπτά του Πιττάκη θα μεταφερθούν αρχικά στο Μουσείο της Ακρόπολης κι έπειτα σε δύο δόσεις στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο). Στην εκπνοή του 1836, καταφθάνει στην Αθήνα, προερχόμενος από τη Βιέννη, ο βαρόνος Κωνσταντίνος Μπέλλιος. Είναι ένας πλούσιος ομογενής έμπορος, αρχαιολάτρης, που έχει έρθει με τον τραπεζίτη του για να θαυμάσει τις αρχαιότητες της πόλης και να γνωρίσει τον δραστήριο έφορο. Η γνωριμία του με τον Πιττάκη γίνεται επάνω στον βράχο, «το πρωί της 17ης Δεκεμβρίου, ημέρα με δυνατό αέρα» καταγράφει χαρακτηριστικά στο ημερολόγιό του ο Μπέλλιος. Ξεναγείται στα μνημεία της Ακροπόλεως και με θλίψη διαπιστώνει τη δραματική κατάσταση στην οποία έχουν αφεθεί από τους Οθωμανούς. Γνωρίζει ότι για την αποκατάστασή τους χρειάζονται χρήματα, που δεν έχει να διαθέσει το νεότευκτο ελληνικό κράτος. Τότε προτείνει στον Πιττάκη την ίδρυση ενός φορέα υπό τον τίτλο «Εταιρεία περί ανασκαφής και ανακαλύψεως αρχαιοτήτων», ο οποίος θα χρηματοδοτεί τις εργασίες που απαιτούνται από συνδρομές και δωρεές ιδιωτών. Η πρόταση υποβάλλεται στον υπουργό Νερουλό και τον τμηματάρχη του, Αλέξανδρο Ραγκαβή, και γίνεται αποδεκτή μ΄ ενθουσιασμό. Ο τελευταίος συντάσσει γρήγορα γρήγορα το ιδρυτικό έγγραφο και στις 6/12 Ιανουαρίου γράφει με το χέρι του τα ονόματα των ιδρυτών κάτω από τα οποία μπαίνουν οι υπογραφές τους. Εκείνη τη μέρα γεννιέται η Αρχαιολογική Εταιρεία, ο φορέας που σήμερα κοντοζυγώνει τους δύο αιώνες ζωής και πολύτιμης προσφοράς. Αλλά οι ανάγκες είναι πολλές και τα χρήματα που συγκεντρώνονται δεν αρκούν για να τις καλύψουν. Οι ιδρυτές σκαρφίζονται τρόπους για να αυξήσουν τα έσοδα της Εταιρείας. Πωλούν για οικοδομικό υλικό τα άχρηστα χώματα από τις ανασκαφές, ενώ Ραγκαβής και Πιττάκης προχωρούν στην έκδοση της Αρχαιολογικής Εφημερίδος όπου θα καταγράφονται, θα καταχωρούνται και θα κοινοποιούνται αρχαία ευρήματα και επιγραφές. Ο Κυριακός, που έχει κρατήσει μία προς μία σε ημερολόγιο τις επιγραφικές καταγραφές του, αλλά και τα αποκτήματά του με την ιδιότητά του είτε ως ιδιώτη αρχαιολάτρη, είτε ως θεσμικού αξιωματούχου, αρχίζει να τα κοινοποιεί, μέσω της Αρχαιολογικής Εφημερίδος. Αρκετά από τα ευρήματά του θα δημοσιευθούν μετά τον θάνατό του. Στο έργο του «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥΡΟΚΡΑΤΙΑΣ» ο ιστορικός Θ. Φιλαδελφεύς, καταγράφει μαρτυρία του Αθηναίου διδασκάλου και βασικού χρονικογράφου της εποχής, Ιωάννη Μπενιζέλου, σύμφωνα με την οποία «χειρόγραφον απαρτιζόμενον εκ τριακοσίων περίπου σελίδων ηγόρασεν επί της ελλ. Επαναστάσεως ο πρώτος γενικός έφορος των αρχαιοτήτων Κυριακός Πιττάκης και επέδειξεν εις πολλούς των παρ΄ ημίν λογίων και εις αλλοδαπούς [...] Ο κάτοχος αυτού Κ. Πιττάκης εδημοσίευσεν ελάχιστον μέρος εν τη Αρχ. Εφημερίδι του έτους 1853, υποσχόμενος να εξακολουθήση την δημοσίευσιν, αλλά καθ΄ όσον εγώ γιγνώσκω, τούτο εγένετο υφ΄ ετέρου και ουχί υπό Πιττάκη, και μετά πολλών ετών παρέλευσιν». Η αγάπη του Πιττάκη για τις αρχαιότητες εξελίσσεται σε εμμονή. Οι γνώσεις του περί την αρχαιολογία δεν αξιολογούνται ως ιδιαίτερα σπουδαίες, τουλάχιστον σε σχέση με τους ειδικούς επιστήμονες της εποχής, αλλά το πάθος του και η εργατικότητά του ισορροπούν το έλλειμμα στο γνωστικό του πεδίο. Άλλωστε, η αρχαιολογία σε επιστημονικό επίπεδο δεν υπάρχει ακόμα στην Ελλάδα. Η έδρα της αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο εγκαινιάζεται αυτή την εποχή και ο πρώτος διδάξας είναι ο Λουδοβίκος Ρος. Ο Πιττάκης, όμως, έχει ορίσει τον εαυτό του πιστό φύλακα της αρχαίας κληρονομιάς και θα τιμήσει τον ρόλο του ως την τελευταία του πνοή. Ο ακαδημαϊκός, αρχαιολόγος Β. Χ. Πετράκος, μάλιστα, μνημονεύει ένα συγκεκριμένο περιστατικό, που αποκαλύπτει τη βαθιά αφοσίωση, στα όρια της εμμονής, με την οποία διαχειρίζεται πλέον ο Πιττάκης το αντικείμενο του ενδιαφέροντός του από τη θέση του γενικού εφόρου, που του δίδεται μετά την παραίτηση του Ρος στις 8 Σεπτεμβρίου του 1836. Ένδεκα μέρες μετά την απομάκρυνσή του, ο Βαυαρός καθηγητής πηγαίνει στην Ακρόπολη για να μελετήσει τις επιγραφές, που έχει φέρει στο φως η σκαπάνη, που ο ίδιος διηύθυνε στη διάρκεια της θητείας του. Ο Πιττάκης, ωστόσο, του απαγορεύει την είσοδο στον βράχο. Τώρα πια κρατά για τον εαυτό του το δικαίωμα ανασκαφής και την προτεραιότητα οποιασδήποτε δημοσίευσης. Θεωρεί αδιανόητη την ανάμιξη άλλου, ει μη μόνο κάποιων ξένων επιστημόνων κι αυτό στα ριζά του βράχου. Ο ίδιος συνεχίζει την έρευνα στην Ακρόπολη καθ΄ όλη τη διάρκεια του 1837. Κατεδαφίζει τις θολωτές μεσαιωνικές κατασκευές και εκείνες της οθωμανικής περιόδου, φέρνει στο φως σε κομμάτια μία από τις Καρυάτιδες, ενώ αναστηλώνει μία άλλη, που έχει γκρεμιστεί κατά την πολιορκία του 1826, και τρεις κίονες του Ερεχθείου. Ανασκάπτει, εντοπίζει, μεταφέρει για φύλαξη σε όποιον χώρο θεωρεί ότι μπορεί να προστατέψει τα πολύτιμα ευρήματα. Από το 1828 συγκεντρώνει αρχαιότητες στην εκκλησία της Μεγάλης Παναγιάς στον αύλειο χώρο της Βιβλιοθήκης του Αδριανού και προϊόντος του χρόνου στην Ακρόπολη και το Θησείο, που ορίζεται ως «Κεντρικόν Μουσείον», στη σωζόμενη δυτική πτέρυγα της Βιβλιοθήκης του Αδριανού, στο Γραφείο της Γενικής Εφορείας αλλά και στον Πύργο των Ανέμων. Κάποιες αρχαιότητες φυλάσσει και στο σπίτι του ήδη πριν από την Επανάσταση. Όσα αρχαία φυλάσσονται στο Θησείο, στη Στοά του Αδριανού και στα Προπύλαια της Ακρόπολης καταγράφονται το 1843 σε χειρόγραφο κατάλογο με τίτλο «Μουσείον Αρχαιοτήτων». Οι ενέργειές του για την αποκάλυψη, την περισυλλογή και τη διάσωση των αρχαιοτήτων είναι αδιάκοπες και πολύτιμες. Μόνον για τη συλλογή των 400 αρχαίων γλυπτών από τα 615 που φυλάσσονται στο Θησείο, η ιστορία θα καταγράψει πως «χρεωστείται εις τους κόπους και τον ζήλον του Εφόρου των αρχαιοτήτων Κ. Πιττάκη». ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ: ΤΟ «ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ» ΠΟΥ ΕΞΟΡΥΣΣΕΤΑΙ ΜΕ ΔΑΝΕΙΚΟ ΣΚΟΙΝΙ... Όπως καταμαρτυρεί, ενάμιση και πλέον αιώνα μετά, ο Πετράκος, η σημασία των αρχαίων μνημείων για την οικονομία της χώρας έγινε νωρίς αντιληπτή. Από το 1836 ο Ρος επισημαίνει το εθνικό κεφάλαιο και οκτώ χρόνια αργότερα, τον ακολουθεί ο Πιττάκης σε ομιλία του στον Παρθενώνα, όπου τονίζει ότι με την ανασκαφή και κυρίως την αναστήλωση των αρχαίων μνημείων η Ελλάδα θα είναι ευτυχέστερη, που θα έχει τέτοια αριστουργήματα, οι νέοι της θα ωφελούνται ψυχικά και πνευματικά αλλά... «και πλούτος πολύς θέλει εισρεύσει δια της καθ΄ ημέραν συρροής πολλών περιηγητών. Παράδειγμα της ευπορίας ταύτης έχομεν την Ρώμην και πολλάς άλλας πόλεις της Ιταλίας, των οποίων οι κάτοικοι κατά το πλείστον μέρος ευτυχούσιν εις την εισροήν των περιηγητών, ένεκα των αρχαιοτήτων των Ελλήνων». Στην πραγματικότητα, βέβαια, ο Πιττάκης ουδόλως ενδιαφέρεται για το τουριστικό όφελος του πράγματος. Απλώς, το ρίχνει ως δόλωμα για να πεισθεί η κυβέρνηση να συνδράμει γενναία το δαπανηρό έργο ανασκαφής και αναστήλωσης, το οποίο εκείνος συνεχίζει ακόμη και μόνος. Ανασκαφές και περισυλλογή αρχαίων στον βράχο εξακολουθούν έως το 1840. Αρκετές φορές, εφαρμόζει δικές του μεθόδους συντήρησης. Άλλες αποδίδουν και άλλες όχι. Για την προστασία των μικρών κομματιών, κατασκευάζει μεγάλους πίνακες μέσα στους οποίους τα τοποθετεί και τα συνδέει με χυτό γύψο. Περίκλειστος προστατευμένος χώρος, όμως, δεν υπάρχει στον βράχο και εκτεθειμένοι στον αέρα και τη βροχή, οι πίνακες διαλύονται και τα αρχαία επιστρέφουν σε σωρούς στην αρχική τους κατάσταση. Η αλήθεια είναι ότι οι γνώσεις του περί την αρχαιολογία είναι ελλιπείς και οι μέθοδοι που εφαρμόζει στο θέμα της αναστήλωσης είναι τουλάχιστον ερασιτεχνικές. Ωστόσο, ο χρόνος θα δείξει πως ό,τι γίνεται με πάθος και αγάπη, πιάνει τόπο... Σε μελέτη του για το έργο τού τότε γενικού εφόρου αρχαιοτήτων, ο Πετράκος σημειώνει: «Ο Πιττάκης έκαμε μερικές αναστηλώσεις. Σήμερα θα τις ονομάζαμε συντηρήσεις και στερεώσεις. Ως χαρακτηριστική της νοοτροπίας του μνημονεύω την επαναφορά στη θέση του τού σπονδύλου των Προπυλαίων, την οποία έκαμε με τη συνεργασία του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή, έργο παράτολμο, δείγμα όμως της αγάπης τους προς το μνημείο». Η κατάσταση στο αρχαιολογικό τοπίο στην Ελλάδα του 1ου αι. είναι χύδην. Η επιστήμη είναι στα σπάργανα και οι προσπάθειες νεοσύστατων φορέων δημοσίου και ιδιωτών χωρίς σύστημα και πρόγραμμα μοιάζουν με σταγόνες σε πηγάδι χωρίς πάτο. Ο αυτοχρησμένος θεματοφύλακας της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς, Πιττάκης, μέσα από το πάθος και την εμμονή του βιώνει έναν Γολγοθά στην προσπάθεια να σώσει ό,τι μπορεί ίσαμε την ύστατη ρανίδα της ψυχής του. Από το πέμπτο έτος λειτουργίας της Αρχαιολογικής Εταιρείας (1842) αρχίζει ήδη να γίνεται αισθητή η έλλειψη χώρων αποθήκευσης των θησαυρών που έρχονται στο φως. Ό,τι βρίσκεται, αφήνεται στο ύπαιθρο με κίνδυνο να φθαρεί ή να τύχει διαρπαγής. Αλλά και τα έσοδα συρρικνώνονται. Δεν αρκούν για την κάλυψη των εξόδων. Στο ημερολόγιό του ο Πιττάκης καταγράφει ότι για οικονομία ζητήθηκε από τον αυλάρχη του Όθωνα και το εργοτάξιο τότε των ανακτόρων ένα δανεικό χοντρό σκοινί (!), που ήταν απαραίτητο για τις εργασίες στην Ακρόπολη, προκειμένου να μη δαπανηθεί έστω και αυτό το ποσό για την αγορά του. Κόβουν απ΄ όπου μπορούν. Αλλά η κριτική δεν θα λείψει... Τον Οκτώβριο του 1844, με έκθεσή του προς τον Όθωνα, ο πρωθυπουργός Ιωάννης Κωλέττης εκσφενδονίζει πυρά προς τον γενικό έφορο. Τον κατηγορεί για έλλειψη μεθόδου στην εργασία, για αμέλεια στην προστασία των πολύτιμων ευρημάτων, για λάθη στις αναστηλώσεις του Παρθενώνα, για... για... Από τη σφοδρή κριτική του δεν ξεφεύγει ούτε η Αρχαιολογική Εφημερίδα, την οποία συντάσσει πια μόνος του ο Πιττάκης. Κατά τον πρωθυπουργό, το περιεχόμενο του εντύπου προκαλεί «τον γέλωτα πάντων των αρχαιολόγων και μάλιστα των της μουσοτρόφου Γερμανίας...» εξαιτίας των «παραλογισμών και της αμάθειας των γραφομένων»! Ο Κωλέττης ζητεί, η έκδοση του εντύπου να ανατεθεί σε επιτροπή. Λέγεται ότι η επιστολή γράφτηκε καθ΄ υπόδειξιν του Ραγκαβή, ο οποίος έχει από καιρό συγκρουσθεί με τον Πιττάκη και έχει κόψει κάθε συνεργασία μαζί του. Ο Κωλέττης είναι σκληρός. Ίσως και άδικος. Κι έπειτα, η πολιτική έχει πετάξει το «παιχνίδι» εκτός αμιγούς αρχαιολογικού πεδίου. Αλλά ουδείς εκ των ειδικών του μέλλοντος θα μπορέσει ποτέ να αμφισβητήσει ότι ο Πιττάκης, μόνος του, όσες ικανότητες, γνώσεις και πάθος κι αν διέθετε, δεν θα ήταν δυνατόν να προσφέρει στο επιστημονικό υπόβαθρο της ελληνικής αρχαιολογίας. Και είναι αλήθεια ότι με το πάθος του, ο Κυριακός έχει σώσει πολλούς ακριβούς εθνικούς θησαυρούς αλλά έχει προκαλέσει και δυσθυμία σε σύγχρονούς του και κατοπινούς. Ο Κωλέττης δεν είναι ο μόνος, που κατακρίνει τις μεθόδους του... Ο πανεπιστημιακός Στέφανος Κουμανούδης, κοσμοπολίτης, προερχόμενος από σπουδές Φιλολογίας και Αρχαιολογίας σε Γαλλία και Γερμανία, καταχεριάζει τον Πιττάκη για την κατάσταση των αρχαιοτήτων στην Ελλάδα και για πλημμελή εκ μέρους του φροντίδα, με την ασφάλεια της ματιάς του θεωρητικού, που δεν έχει δοκιμαστεί στο πεδίο της δράσης και κυρίως της διοίκησης. «Η κρίση του Κουμανούδη για τον Πιττάκη είναι άδικη και δείχνει προκατάληψη και άγνοια του έργου του εφόρου» θα σημειώσει πολλές δεκαετίες μετά, ο ακαδημαϊκός Πετράκος, προσθέτοντας σκωπτικά ότι όταν ο Πιττάκης σήκωνε το βάρος της ανασκαφής της Ακρόπολης, της επιμέλειας των μουσείων, της σύνταξης της Αρχαιολογικής Εφημερίδας, της επίβλεψης των εκσκαφών των νέων οικοδομών και τόσα άλλα, ο 49χρονος τότε Κουμανούδης καθόταν στην πανεπιστημιακή έδρα και δίδασκε Λατινικά! ΤΟ ΤΕΛΟΣ Στα 65 του ο Πιττάκης είναι κουρασμένος και άρρωστος. «Στα 33 χρόνια υπηρεσίας μου, ουδέποτε ζήτησα άδεια απουσία από την εργασία μου. Τώρα, ύστερα από τις συστάσεις, των γιατρών αναγκάζομαι να ζητήσω 20ήμερη άδεια, λόγω της πασχούσης υγείας μου» αναφέρει σε σημείωμά του προς την προϊσταμένη Αρχή. Αλλά αυτές οι μέρες δεν αρκούν για την ανάρρωσή του. Ο οργανισμός του είναι βαθύτατα καταπονημένος. Από την άλλη, επιμένει να ανεβαίνει στον βράχο της Ακρόπολης για επίβλεψη των ανασκαφών και να επιστρέφει στην... τρύπα του, στο υπουργείο. Σε επιστολή του προς τον υπουργό Νερουλό, τονίζει: «Το δωμάτιον του γραφείου μου τον χειμώνα είναι ψυχρότατον. Καταβαίνω ιδρωμένος από την Ακρόπολιν εις το κατάψυχρον και βάλλον τούτο δώμα και μένων εν αυτώ αρκετάς ώρας, έπαθεν και ως εκ τούτου καθώς και εξ άλλων αιτίων της αρχαιολογικής υπηρεσίας η υγεία μου. Εάν ο θεός με αφήσει εις την ζωήν και το έτος τούτο εις το υπουργείον, ούτε θα δύναμαι να εργασθώ κατά τον χειμώνα εις τούτον δωμάτιον, του οποίου η είσοδος ευρισκομένη προ του αποπάτου του υπουργείου, γέμει ακαθαρσιών και δυσωδίας...»! Ο Πιττάκης δεν κατάφερε να μείνει στη ζωή. Έφυγε στις 23 Οκτωβρίου του 1863 και η αλήθεια είναι ότι όταν ο Κουμανούδης, ως γραμματέας πια της Αρχαιολογικής Εταιρείας, μπήκε ενεργά στην ενασχόληση με τα αρχαία μνημεία, συνειδητοποίησε την προσφορά του και τη διατύπωσε δημόσια. Στις 10 Νοεμβρίου του 1863, λίγες μόλις ημέρες μετά τον θάνατο του εφόρου, στη συνέλευση των εταίρων της Αρχαιολογικής Εταιρείας, έπλεξε το εγκώμιό του: «...Εν τοις αποβιώσασι συγκαταριθμούμεν πενθούντες και τον προ ολίγων ημερών αρπαγέντα αφ΄ ημών αντιπρόεδρον της Εταιρείας, Κυριακόν Πιττάκην, άνδρα όχι των σπανίων παρ΄ ημίν, αλλ΄ αληθώς μοναδικόν, δι ην αγάπην και επιμέλειαν, ή μάλλον ειπείν λατρείαν, έδειξε διά παντός του δραστηριοτάτου βίου του προς τα αρχαία των προγόνων ημών μνημεία... Και ο πόθος και η μνήμη του Κυριακού Πιττάκη θέλουσι μένει επί μακρόν ισχυρότατοι, διότι μεταστάς εις τον άλλον βίον, δυσαναπλήρωτον κενόν άφησεν...». πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ Α.Ε. amna.gr

Ένας από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους της Αθήνας – έχοντας γνωρίσει μεγάλες δόξες στο παρελθόν – η οδός Πατησίων κρύβει μέσα της την ιστορία ολόκληρης της πρωτεύουσας, ενώ υπήρξε ένας από τους ομορφότερους δρόμους της χώρας. «…Εκείνο τον καιρό, ο περίπατος στην οδό Πατησίων, την άνοιξη προ πάντων και το φθινόπωρο, ήταν συνήθεια καθιερωμένη. Κυριακές και γιορτές, από τ΄ απόγευμα ως το βράδυ, έβλεπες εκεί όλη την κοσμική Αθήνα. Οι πεζοί περπατούσαν σιγά σιγά και στα δυο πεζοδρόμια, από τα Χαυτεία ως του Λεβίδη, και στον δρόμο, πάντα σκονισμένοι ή λασπωμένοι, έτρεχαν ως τον Άγιο Λουκά οι καβαλάρηδες, αξιωματικοί και πολίτες, γιατί οι άνθρωποι του κόσμου αγαπούσαν πολύ την ιππασία κι ανάμεσα σ΄ αυτούς έβλεπες και κυρίες και αμαζόνες με ψηλά καπέλα, πάνω σε ωραία άλογα…» Οδός Πατησίων, δεύτερο μισό του 19ου αι., όπως την περιγράφει στην «Παληά Αθήνα» ο Γρηγόριος Ξενόπουλος. Νωρίτερα, ο Henri Belle, στα κατάστιχά του, έχει σημειώσει: «Στη φαρδιά λεωφόρο με τα καχεκτικά δέντρα που οδηγεί από την πόλη στο μικρό προάστιο των Πατησίων, κυκλοφορούν σηκώνοντας σύννεφα σκόνης νοικιασμένα αμάξια, γεμάτα περιπατητές. Κάθε τόσο περνάει στα γρήγορα ένα ανοιχτό λαντό με δύο όμορφα άλογα και αμαξά με λιβρέα. Στα καθίσματα απλώνονται υπέροχες τουαλέτες, μόλις φερμένες από το Παρίσι». Ο Belle είναι ένας Γάλλος διπλωμάτης – «άνθρωπος εξαιρετικής ευφυίας, φιλέλληνας», τον περιγράφει η ιστορία – θα βρεθεί στη σχεδόν άρτι απελευθερωθείσα Αθήνα, όπου -σε διαφορετικούς χρόνους – θα υπηρετήσει για συνολικά πέντε χρόνια. Αυτή την εποχή, η Πατησίων, που «πατάει» σε παλιό αγροτικό δρόμο, διαμορφώνεται. Ήδη από το 1841 έχει σχεδιαστεί ως συνέχεια της Αιόλου και όταν θα ολοκληρωθεί, θα φτάνει ίσαμε το χωριό Πατήσια. Παρά τον εξοχικό του χαρακτήρα, ο δρόμος συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα δενδροφυτεύσεων, που προωθεί η βασίλισσα Αμαλία. Το πρώτο βασικό ενδιαφέρον είναι η αναζήτηση της ρίζας του ονόματός του, που «τρέχει» πολύ πίσω στον χρόνο, στην εποχή της κλασικής Αρχαιότητας! Σπαζοκεφαλιά για δυνατούς λύτες το όνομα Πατήσια… «Τα Πατίσια έχουν πολλάς αμαρτίας…» θα γράψει χαρακτηριστικά στα «Τοπωνυμικά Παράδοξά» του ο ακαδημαϊκός, νομικός και ιστοριοδίφης Δ. Γρ. Καμπούρογλου και θα παραθέσει διάφορες εκδοχές προέλευσης του ονόματος, τις οποίες μάλιστα αποκαλεί «μάχη»… Κατά τον χρονικογράφο της εποχής, λοιπόν, ο συμβολαιογράφος Διονύσιος Σουρμελής, στη Συνοπτική Κατάσταση Αθηνών, αναφέρει ότι το 1459, όταν ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής ήρθε στην Αθήνα, εγκαταστάθηκε «εις τα Παραδείσια» τα οποία εκ του τίτλου του, «Padişah» (σουλτάνος), εύκολα μετονομάσθηκαν σε Πατήσια. «Ότι δε τα Πατίσια ήσαν αληθώς Παράδεισος, εμαρτύρει λαμπρώς η προ της Επαναστάσεως κατάστασίς των» σημειώνει ο Καμπούρογλου, ο οποίος όμως αναζητεί την αιτία και στο… αισθητικό κομμάτι της περιοχής. Εκτιμά ότι τα Πατίσια είναι ο δήμος Βουτείων ή Βουτάδων (σσ. ιερατικό γένος της αρχαίας Αθήνας), ο οποίος επί Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού μετονομάστηκε χάριν του πλούσιου υδάτινου ρεύματος, που τον διέτρεχε και που μετέτρεπε το τοπίο σε αληθινό παράδεισο («ύδωρ περσός, ήτοι περισσός», γράφει ο Καμπούρογλου – αν αναρωτιόμαστε για το όνομα και του άλλου προαστίου της Αθήνας…). Η δεύτερη εκδοχή της προέλευσης του ονόματος πιστώνεται στον Στέφανο Δραγούμη. Σε τοπογραφική αναφορά του για τη θέση του αρχαίου δήμου Βατή (στην «Αρχαιολογικήν Εφημερίδα» του 1837, η Βατή τοποθετείται στη συνοικία Βάθεια, κατοπινή Βάθη), ο μελετητής «μετακινεί» στα Πατήσια (με «η» αυτή τη φορά) τη θέση του αρχαίου δήμου, θεωρώντας ότι η λέξη Πατήσια είναι παραφθορά της Βατής. Την ίδια εκδοχή αναφέρει στο έργο του «Ιστορία της πόλεως των Αθηνών» και ο Γερμανός συγγραφέας και ιστορικός Φερντινάντ Γκριγκορόβιους (Ferdinand Gregorovius), αξιολογώντας ωστόσο ως επικρατέστερη την προέλευση του ονόματος από τον παντισάχ Μωάμεθ Β΄. Ο Γάλλος αρχαιολόγος, Γκυστάβ Φουζέρ (Gustave Fougères) πάλι, αρχικά θεωρεί ότι το όνομα της περιοχής προήλθε από το ρήμα «πατώ» και το ουσιαστικό «πατήματα», ενδεχομένως κάποιων προσώπων, που έμειναν στην ιστορία. Αλλά καταλήγει πως μάλλον ισχύει η εκδοχή του Οθωμανού σουλτάνου. Το 1887, ο σπουδαίος ιστορικός Θ. Ν. Φιλαδελφεύς δημοσιεύει διατριβή στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσό, με την οποία προσπαθεί, όπως λέει, να αποδείξει ότι ο αρχαίος αθηναϊκός δήμος Βατή «έκειτο όπου νυν η θέσις Βάθια μεταξύ Κολωνού και Πατησίων, ότι δε αυτά τα Πατήσια μετωνομάσθησαν ούτω μετά την υπό των Τούρκων κατάληψιν των Αθηνών, ενώ το πάλαι ονομάζετο η θέσις εκείνη Π α ρ α δ ε ί σ ι α». Δεκατρία χρόνια μετά, ο Φιλαδελφεύς επανέρχεται στο θέμα και σημειώνει: «… έκρινα καλόν να ανατυπώσω μετά προσθηκών και διορθώσεων την εν τω Παρνασσώ διατριβήν μου, επ΄ ελπίδι ότι θα υπερισχύση από τούδε και εφεξής η αληθής ονομασία της θέσεως Βατή, αντί του παρεφθαρμένου Βάθια, και ότι θ’ αναλάβωσι την αρχαίαν εύφωνον και ποιητικωτάτην συνάμα δε και προσφυεστάτην ονομασίαν αυτών τα Παραδείσια, τα νυν βαρβαροφώνως καλούμενα Πατήσια»… Στις εικασίες περί της ονομασίας των Πατησίων, ο Φιλαδελφεύς υποσημειώνει μελέτη του Γερμανού αρχαιολόγου Α. Μίλχεφερ (A. Milchhoefer), σύμφωνα με την οποία «Πατήσια σημαίνει ελληνιστί τόπον διαβάσεως […] Το αυτό περίπου σημαίνει το όνομα του παραποταμίου του Κηφισσού, Ποδονύφτη» (!). Αλλά ο Έλληνας ιστορικός απορρίπτει την εικασία του Γερμανού συναδέλφου του τονίζοντας ότι ο συγκεκριμένος τόπος δεν παρουσιάζει κάτι το ιδιάζον, που να τον χαρακτηρίζει ως τόπο διαβάσεως, ο δε Ποδονύφτης, καθώς λέει, ουδεμία σχέση έχει με διάβαση και πέρασμα, αλλά πήρε το όνομά του σκωπτικά, επειδή το νερό του ήταν πάντα ελάχιστο ώστε μόλις που ένιβε τα πόδια όσων τον περνούσαν… Μη έχοντας διασταυρωμένα στοιχεία για την προέλευση της λέξης «Πατήσια», ο Φιλαδελφεύς καταλήγει στην εκδοχή των Παραδεισίων, παραθέτοντας μία λογική νοηματική διαδοχή. Σε αντίθεση με τι πάμπολλες ταφικές επιγραφές, που έχουν βρεθεί ανά τη χώρα και στις οποίες αναγράφονται ονόματα δήμων, εδώ, στα Πατήσια, έχουν βρεθεί λίγες και αναφέρουν μόνον ονόματα και επαγγέλματα των θανόντων. Ήταν γεωργοί και κηπουροί. Ο ερευνητής καταλήγει στο συμπέρασμα ότι προφανώς στην περιοχή θα υπήρχαν καλλιέργειες και άλση, που χρειάζονταν φροντίδα, την οποία αναλάμβαναν φτωχοί εργάτες της γης, που κατοικούσαν και άφηναν εδώ και την τελευταία τους πνοή. Ως εκ τούτου, ο τόπος θα πρέπει πράγματι να ήταν παράδεισος… Στο μεταξύ, στις ποικίλες αναφορές του ο Καμπούρογλου δεν παραλείπει κι ένα ανέκδοτο «μη φέρον στοιχεία σοβαρότητος», όπως σπεύδει να σημειώσει, το οποίο όμως μνημονεύουν και αρκετοί κατοπινοί χρονικογράφοι. Λέγεται, λοιπόν, ότι το όνομα της περιοχής επί τουρκοκρατίας ήταν Αγά-Πατίσια εξαιτίας ενός μέθυσου αγά ο οποίος μονίμως τρέκλιζε εισπράττοντας τα πειράγματα των παιδιών, που του φώναζαν «Αγά, πάτα ίσια»… Σαν λαϊκή θυμοσοφία ταξίδεψε στον χρόνο και η εκδοχή, που θέλει τα Πατήσια να προέρχονται από την αραβική λέξη «πατίχα», που σημαίνει καρπούζι, υπονοώντας προφανώς ότι η περιοχή διέθετε πολλά μποστάνια, κάπως σαν την Κολοκυνθού, που έβριθε κολοκυθο-καλλιεργειών… Με σειρά επιχειρημάτων, πάντως, ο Καμπούρογλου αμφισβητεί όλες τις εκδοχές. Καταλήγει πως κατά πάσαν πιθανότητα, η λέξη «Πατήσια» προήλθε από κάποιον ιδιοκτήτη γης, «ονομαζόμενον ίσως Πατί-ch-Αγά». Επικαλείται μάλιστα τέσσερις ελληνικούς συμβολαιογραφικούς τίτλους και έναν τουρκικό, σχετικούς με την άρδευση των εκεί καλλιεργειών, όπου γίνεται λόγος για κτήμα «κείμενον εις τον τόπο περιβόλια Πατί-ch-α». Οδός Πατησίων, 19ος αιώνας – Ένα ονειρεμένο πανόραμα της Αθήνας Αλλά ας γυρίσουμε στο… σήμερα της εποχής, που περιγράφει ο Ξενόπουλος. Το 1854, στο βιβλίο του «Η Ελλάδα του Όθωνα», όπου καταθέτει τις εντυπώσεις του από το ταξίδι του στην Ελλάδα, ο Γάλλος ακαδημαϊκός Εντμόντ Αμπού (Edmond About) κάνει για την οδό την πιο …οξύμωρη περιγραφή. «Ο δρόμος των Πατησίων είναι το ιπποδρόμιο των Αθηνών. Αν έλεγα πως είναι τόπος αναψυχής, θα έλεγα ψέματα…» γράφει και εξηγεί: «Ο δρόμος δεν έχει καμμία συντήρηση και δεν θα μπορούσε να αντέξει τη σύγκριση με τους δικούς μας επαρχιακούς δρόμους. Τα δένδρα που προσπάθησαν να φυτέψουν κατά μήκος του είναι ξερά ή άρρωστα· τα τέσσερα πέντε καφενεία που βρίσκονται δεξιά κι αριστερά, δεν είναι Παρθενώνες· τα κριθαροχώραφα ή τα χέρσα χωράφια μέσα από τα οποία περνά δεν είναι και παράδεισος επί της γης. Ωστόσο, οι περιπατητές που μαζεύονται σε αυτόν τον δρόμο μπορούν να δουν, όταν η σκόνη το επιτρέπει, ένα πανόραμα από τα πιο όμορφα του κόσμου. Έχουν μπροστά τους το βουνό της Πάρνηθας που την κόβει ένα μεγάλο χαίνον βάραθρο· πίσω τους έχουν την Αθήνα και την Ακρόπολη, δεξιά τον Λυκαβηττό και αριστερά τη θάλασσα, τα νησιά και τα όρη του Μοριά. Η θέα στο δάσος της Βουλώνης δεν είναι τόσο όμορφη…». Μία ακόμη εικόνα δίνει ο ίδιος για τον δρόμο, αυτή τη φορά για τους χειμωνιάτικους μήνες, όταν ο δυνατός βοριάς που κατεβαίνει από την Πάρνηθα καθιστά δύσκολη… αποστολή το περπάτημα προς τα Πατήσια. «Πρόκειται για ένα πραγματικό ρεύμα που μερικές φορές διασκέδασα ανεβαίνοντάς το, έχοντας πρώτα κουκουλωθεί με δύο πανωφόρια. Όταν φτάσεις στα Πατήσια, το μόνο που έχεις να κάνεις, είναι να στραφείς προς την Αθήνα. Ο αέρας είναι εκείνος που θα σε γυρίσει πίσω!» περιγράφει χαρακτηριστικά. Στη δική του… καλοκαιρινή περιγραφή ο Ξενόπουλος σημειώνει πως σε αυτόν τον δρόμο, ανάμεσα στις μοναχικές αμαζόνες και τα κομψά αμαξάκια με τον γαλονάτο λακέ, καθισμένο πίσω, ή τα πλούσια λαντό με τον λακέ καθισμένο μπροστά πλάι στον αμαξά, «…την ώρα του περιπάτου, εμφανίζονταν και βασιλικά αμάξια με τον βασιλέα Γεώργιο, τη βασίλισσα Όλγα και τα μικρά τότε βασιλόπουλα…». Η αλήθεια είναι ότι και να μην προϋπήρχε -ως αγροτικός- ο συγκεκριμένος δρόμος, θα έπρεπε να χαραχθεί. Διότι, στο Πεδίο του Άρεως, στα χρόνια του Όθωνα, υπάρχουν στρατώνες και κάθε Κυριακή απόγευμα όταν ο καιρός έχει καλοσύνες, ο χώρος μεταμορφώνεται σε… ιπποδρόμιο, τόπο συνάθροισης κοσμικών, περαντζάδα, νυφοπάζαρο… λίγο απ΄ όλα. Πάνω σε μία πολυγωνική (να, και το όνομα της συνοικίας Πολύγωνο!) εξέδρα, μάλιστα, η στρατιωτική μπάντα παίζει μουσικές ψυχαγωγώντας τους συγκεντρωμένους. «Το μόνο στολίδι είναι μια ξύλινη εξέδρα, που μπορεί να στεγάσει είκοσι άτομα. Κάτω από τη στέγη αυτής της ταπεινής κατασκευής παίζουν μουσική κάθε Κυριακή. Ο κόσμος στέκεται γύρω γύρω για ν΄ ακούσει, ενώ ο βασιλιάς και η βασίλισσα στέκονται στη μέση του κύκλου για να προσφέρουν θέαμα στους υπηκόους τους» σχολιάζει ο Αμπού. Η στρατιωτική εγκατάσταση θα διατηρηθεί στο πεδίο για κάμποσες δεκαετίες έως ότου στον μεσοπόλεμο, θα αποφασιστεί η απομάκρυνση κάθε στρατιωτικής δραστηριότητας και η παραχώρηση του πάρκου αποκλειστικά για την ψυχαγωγία των Αθηναίων. «Θυμάμαι ότι τα πρώτα χρόνια που πηγαίναμε στο Πεδίον του Άρεως από την είσοδο της λεωφόρου Αλεξάνδρας, βλέπαμε εκεί στη δεξιά πλευρά της εισόδου κάτι στρατιωτικές εγκαταστάσεις του ιππικού και χαζεύαμε πολλές φορές του φαντάρους, που έκαναν ιππασία ή καθάριζαν τ΄ άλογα έξω απ΄ τους στάβλους» θα γράψει αργότερα στις δικές τους παιδικές αναμνήσεις ο Αθηναιογράφος Γιάννης Καιροφύλας. Μοιραία λοιπόν, η… περίφημη Πατησίων, που δεν είναι τίποτε περισσότερο από ελάχιστους καφενέδες πέριξ του Πεδίου στην αφετηρία ενός μικρού αγροτικού δρόμου, ο οποίος διασχίζει περιβόλια και άλση και καταλήγει στον ομώνυμο συνοικισμό, να μπει με τα… τσαρούχια στο ρυμοτομικό σχέδιο της πόλης. Και ασφαλώς, κλέβει τα πρωτεία από την πλατεία του Θησείου ή την οδό Αδριανού, όπου οι Αθηναίοι έκαναν τον περίπατό τους τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης. Αλλά η διάνοιξη και αξιοποίηση της Πατησίων δεν είναι ανάγκη επιβεβλημένη μόνο από την… κοινωνική συνθήκη. Όταν βρέχει, ο χείμαρρος Κυκλοβόρος και το ρέμα της Στουρνάρη κατεβάζουν τόσο νερό και πέτρες, που σε συνδυασμό με τη σκόνη, μετατρέπουν τον δρόμο σε βούρκο. Γίνεται κι αυτός ένας από τους πολλούς δρόμους της Αθήνας, που πνίγονται στον «θυμό» των ρεμάτων της πόλης (σσ: ιστορική θα μείνει η ομιλία του δημάρχου Αθηναίων Παναγή Κυριακού στον απολογισμό του έτους 1875, με την οποία θα απαιτήσει από την κυβέρνηση την κατασκευή υπονόμων και δικτύου ομβρίων υδάτων: «Κύριοι, εν καιρώ υετών δίκην χειμάρρου διερχόμενα τα ύδατα από οδού εις οδόν χαραδρούσιν και καταστρέφουσιν αυτάς, θέτοντας εν κινδύνω την πόλιν, τα δε εκ των οικιών εξερχόμενα ακάθαρτα ύδατα, λιμνάζουσι εν τοις οδοίς και σχηματίζουσι βορβόρους…»). Τα πρώτα ρέματα (της Ομήρου, της Σταδίου και της Στουρνάρη) μπαζώνονται το 1879, αλλά χωρίς ταυτόχρονα να διανοίγεται δίκτυο υπόγειων υδάτων. Με τις πρώτες καταιγίδες, το βρόχινο νερό, που δεν βρίσκει διέξοδο προς τη θάλασσα, πλημμυρίζει την πόλη. Έτσι, γρήγορα γρήγορα δημιουργούνται οι πρώτοι υπόνομοι αρχικά στη Σταδίου και την Πειραιώς κι έπειτα στην Ερμού και την Πατησίων. Η Αθήνα, θέλει δεν θέλει, μπαίνει σε μία οδό στοιχειώδους πολιτισμού… Η Πατησίων, απαλλαγμένη πια από την απειλή των ρεμάτων, παίρνει τα πάνω της. Το πρώτο κομμάτι που αξιοποιείται είναι αυτό από τα Χαυτεία στην Ομόνοια ίσαμε το κτήριο Καυταντζόγλου, όπου έχει ήδη εγκατασταθεί το «Βασιλικό Σχολείο των Τεχνών», το κατοπινό Πολυτεχνείο. Μία διώροφη κομψή μονοκατοικία, που έχει χτιστεί το 1880, αρκετά παρακάτω στον δρόμο, στη διασταύρωση με τη σημερινή Χανίων (διατηρείται και σήμερα σε εξαιρετική κατάσταση) φιλοξενεί τη Σχολή Υπομηχανικών του Πολυτεχνείου. Σαν τη μύγα μες το γάλα φαντάζει το κτήριο ανάμεσα στα περιβόλια της περιοχής, αλλά έως ότου η αστική δόμηση απλωθεί κατά μήκος του δρόμου, οι ζωηρές φωνές των φοιτητών του είναι η μόνη κυψέλη ζωής τους κρύους χειμωνιάτικους μήνες. Το 1882, ο ιπποκίνητος τροχιόδρομος (μικρά οχήματα, που κινούνται πάνω σε ράγες με τη βοήθεια ιπποειδών) τίθεται στην υπηρεσία του κοινού. Ενώνει συγκοινωνιακά την πλατεία Συντάγματος με το ρέμα Λεβίδη (Φωκίωνος Νέγρη), όπου κάνει τέρμα (βέβαια, η μετακίνηση των επιβατών εξαρτάται κι από τις διαθέσεις των υποζυγίων, που συχνά πυκνά «μουλαρώνουν» και ακινητοποιούνται. Σ΄ αυτές τις περιπτώσεις, κατεβαίνουν οι επιβάτες και … σπρώχνουν). Η κίνηση στην περιοχή, πάντως, έχει αυξηθεί εντυπωσιακά. Οι Αθηναίοι έχουν ανακαλύψει στα Πατήσια και ειδικά στη θέση Αλυσίδα, τον ιδανικό τόπο για να πιάσουν τον Μάη… Είναι το σημείο από το οποίο περνάει αγκομαχώντας προς την Κηφισιά το ατμοκίνητο τρένο, το «θηρίο». Κάθε φορά που ο «μουτζούρης» (από τον μαύρο καπνό που αφήνει στην ατμόσφαιρα, σέρνοντας με ταχύτητα 40 χλμ./ώρα τα 12 βαγόνια του) πλησιάζει στη θέση αυτή, η διέλευση ίππων, αμαξιών και περιπατητών αποτρέπεται με μια βαριά αλυσίδα, που απλώνεται από τη μία άκρη του δρόμου ίσαμε την άλλη (εξ ου και το όνομα του σημείου). Μόλις το «θηρίο» περάσει, το γλέντι της Πρωτομαγιάς συνεχίζεται… Για «μετανάστευσι της πρωτευούσης προς τα Πατήσια» κάνουν λόγο οι εφημερίδες στην εκπνοή του 19ου αι., την επομένη της εορταστικής πρωτομαγιάς. Άνδρες και γυναίκες όλων των ηλικιών, έσπευδαν – γράφουν – με κάθε τρόπο στα… παραδεισένια Πατήσια, να πιάσουν τον Μάη, να υποδεχθούν την άνοιξη. Μάταια άνδρες της τάξης προσπαθούσαν να χειριστούν τα… ποδοβολητά αλόγων και ανθρώπων, που ξεκίνησαν από νωρίς το πρωί να πιάσουν μια θέση στα ολίγα ταβερνάκια της περιοχής ή στην εύφορη γη, που πρόθυμα δεχόταν τα απλωμένα τραπεζομάντηλα της νοικοκυροσύνης και τις χαρούμενες φωνές… «Αι Αθήναι εξεστράτευσαν χθες, ημπορεί κανείς να ειπή πανοικεί (συν γυναιξί και τέκνοις) εις τα Πατήσια, την ευνοουμένην της πρωτευούσης εξοχή», «Πρωτοφανές θέαμα η μακρά και αδιάσπαστη σειρά των αμαξών, που κατευθύνετο προς τα Πατήσια» δημοσιεύουν άλλες εφημερίδες του 2ου μισού του 19ου αι. σε ένα «πολύχρωμο» πρωτομαγιάτικο ρεπορτάζ με χρηστικές πληροφορίες ακόμη και περί του αντιτίμου του στεφάνου του Μάη, έξω από τον ναό αρχιτεκτονικού σχεδιασμού Τσίλερ: «Στο ύψος του Αγίου Λουκά επωλούντο στεφανάκια προς 50 λεπτά έκαστον». Και μέσα στον συρφετό, δεν είναι λίγοι εκείνοι που φτάνουν στην Αλυσίδα από περιέργεια. Απλώς και μόνον για να χαζέψουν για λίγο το πανηγύρι κι ύστερα να στραφούν πάλι προς την Αθήνα. Όταν μάλιστα εγκαινιάζεται η γραμμή του τραμ, που επιτρέπει και στους μη διαθέτοντες άμαξα ή έστω το αντίτιμο ενοικίασης μιας από αυτές, να γιορτάζουν κι αυτοί την πρώτη του Μάη στα Πατήσια, αυτή τη μέρα τα δρομολόγια της γραμμής αυξάνονται κατακόρυφα. Η Πατησίων τραβά προς τη δόξα… Αυτά τα ωραία συμβαίνουν στο κλείσιμο του 19ου αι. στα μόλις 10-15 χλμ. από την καρδιά της νεότευκτης πρωτεύουσας, στα εξωτικά Πατήσια, που έχουν ταυτιστεί με την όμορφη εξοχή και την ξεγνοιασιά των Αθηναίων. Στο μεταξύ, καθώς η πρωτεύουσα δέχεται ξένους, που βλέπουν την ευκαιρία να επενδύσουν, και Έλληνες από την περιφέρεια, που αναζητούν τρόπο να δρομολογήσουν εκ νέου τη ζωή τους στην ελεύθερη χώρα, η ανοικοδόμηση μετατρέπεται σε μονότονη, αλλά πολλά υποσχόμενη καθημερινότητα. Δημοφιλή αρχιτεκτονική φόρμα για τα νέα κτήρια αποτελεί ασφαλώς ο εισαγόμενος με τους Βαυαρούς νεοκλασικισμός και αργότερα ο εκλεκτικισμός και η αρτ νουβό. Στη συμβολή Πατησίων και Χαλκοκονδύλη δεσπόζει ήδη από το 1865 το νεογοτθικού ρυθμού διώροφο αρχοντικό του νομικού Νικόλαου Σαριπόλου (θα κατεδαφισθεί περί τον αιώνα μετά). Στις αρχές του 20ού αιώνα η Πατησίων θα διαθέτει εξαιρετικά κτήρια που θα τη μετατρέψουν σε παλέτα αρχιτεκτονικής γραφής, ενώ οι πολυτελείς κατοικίες θα απευθύνονται πλέον σε υποψήφιους αγοραστές με υψηλό γούστο και φουσκωμένη τσέπη. Μερικά από τα κτήρια – στολίδια του δρόμου, όπως το μέγαρο Λιβιεράτου (μέγαρο Υπατία) στη διασταύρωση με την Ηπείρου ή η οικία Ιασωνίδου στη γωνία της Αινιάνος, θα κοσμούν την Αθήνα και τον 21ο αι. Την περίοδο του Μεσοπολέμου, ο δρόμος μετατρέπεται σε πόλο έλξης μίας νέας αστικής τάξης, που γεννήθηκε ταυτόχρονα με τον νέο αιώνα. Το 1919 ο Αλεξανδρινός επιχειρηματίας Επαμεινώνδας Κυπριάδης, ιδρύει μία κατασκευαστική εταιρεία προκειμένου να αξιοποιήσει την τεράστια έκταση που έχει αγοράσει τον προηγούμενο αιώνα πέριξ της Αλυσίδας ο πατέρας του, Μίνως. Στόχος του είναι να δημιουργήσει έναν συνοικισμό κατοικιών και πρασίνου, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Το δημιούργημά του παίρνει το όνομα «κηπούπολη Κυπριάδου» και μένει στην ιστορία της πόλης. Λίγα χρόνια μετά (1923), στην «καρδιά» της έκτασης Κυπριάδου, στη διασταύρωση της Πατησίων με τη Λασκαράτου, υψώνεται το πρώτο δείγμα αστικής πολυκατοικίας. Κατασκευαστής είναι ένας Κεφαλλονίτης εφοπλιστής. Ο αρχιτέκτονας (το όνομά του δεν σώζεται) συνδυάζει τους ρυθμούς της εποχής και δίνει στους ενδιαφερόμενους αγοραστές ένα διώροφο πέτρινο κτήριο, που θα συν-στεγάζει πολλές οικογένειες σε αντίστοιχα σπίτια, γεγονός εξαιρετικά πρωτοποριακό για την εποχή. Αυτό μαζί με τα αρχοντικά, που ξεπετιόνται εδώ κι εκεί και σε συνδυασμό με το Πεδίον του Άρεως, που διαμορφώνεται σε πάρκο αναψυχής και προσελκύει πλέον επισκέπτες όλων των βαλαντίων, καθιστούν την Πατησίων αγαπημένο προορισμό στις παρυφές της πόλης. Λίγο αργότερα, πάντως, το 1925 η Πατησίων θα αποκτήσει ένα ακόμη πρωτοποριακό στολίδι με σαφείς επιρροές αρτ νουβό, αυτό του αρχιτέκτονα Κώστα Κιτσίκη. Είναι η πολυκατοικία στον αριθμό 61 (σσ. με σημερινή αρίθμηση), όπου το 1937 θα εγκατασταθεί παιδούλα τότε, με τη μητέρα και την αδελφή της, η κατοπινή διάσημη υψίφωνος Μαρία Κάλλας. Αλλά ο μέγας οικοδομικός οργασμός αρχίζει την τρίτη δεκαετία του 20ου αι., γιατί μοιραία Βαλκανικοί πόλεμοι, α΄ παγκόσμιος και μικρασιατική καταστροφή γίνονται τροχοπέδη στο τρένο του εκσυγχρονισμού. Μετά το ΄22 και με την έλευση των προσφύγων της Μικρασίας, η Πατησίων, η οποία έχει ηλεκτροδοτηθεί κιόλας από το 1907, μετατρέπεται σε… πεδίο δόξης λαμπρό των διωγμένων της απέναντι όχθης του Αιγαίου, που βάζουν όλη τους την ψυχή, την πείρα και τη φαντασία για να ριζώσουν στη νέα πατρίδα. Τότε, η δεξιά πλευρά της Πατησίων ως τη Βερανζέρου γεμίζει ουζοποτεία μικρασιατικού τύπου. Με ούζο που το συνοδεύει ποικιλία μεζέ, η οποία εμπλουτίζεται με κάθε πρόσθετη παραγγελιά ποτού. Στο 6ο ούζο, ο πελάτης θα απολαύσει δύο αβγά μάτια, που αυτή την εποχή είναι μεζές από τους λίγους… Και με τούτα και με κείνα έρχονται β΄ παγκόσμιος και εμφύλιος και κάθε οικοδομική δραστηριότητα πέφτει εκ νέου σε νάρκη. Από το 1950, οπότε αποκαθίσταται η ειρήνη στη χώρα και οι νέες συνθήκες (πληγές των πολέμων, αστυφιλία κ.λπ.) γεννούν την ανάγκη για στέγη, ό,τι όμορφο νεοκλασικό είχε υψωθεί στις δυο πλευρές της Πατησίων κατεδαφίζεται (με ελάχιστες εξαιρέσεις) για να γίνει πολυκατοικία. Σε μία δεκαετία, ο δρόμος προς τον… Παράδεισο, μετατρέπεται στην ελκυστικότερη εμπορική κυψέλη της πόλης. Η Πατησίων είναι ένας μεγαλοπρεπής, άλλος πια, αγνώριστος δρόμος, που θα ακολουθήσει κατά γράμμα τη μοίρα (καλή ή κακή) της πλειονότητας των εμπορικών οδών της Αθήνας… Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ της Τόνιας Μανιατέα View full Άρθρου

Προβολή αρχείου Απόφαση ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ - Δημιουργία μη αρτίων οικοπέδων - Ακυρότητα δικαιοπραξίας Όλη η Απόφαση σε μορφή PDF Υποβολέας Didonis Υποβλήθηκε 08/13/23 Category Νομοθεσία  

Απόφαση ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ Έτος 2015 Περίληψη Μεταβίβαση τμήματος οικοπέδου - Δημιουργία μη αρτίων οικοπέδων - Ακυρότητα δικαιοπραξίας -. Κάθε δικαιοπραξία, όπως είναι η διαθήκη, με τη οποία γίνεται μεταβίβαση τμήματος οικοπέδου και εξαιτίας της οποίας δημιουργούνται μη άρτια οικόπεδα, είναι άκυρη. Ειδικότερα, ως προς την διαθήκη σημειώνεται ότι η άκυρη διανεμητική διάταξη δεν επηρεάζει τις λοιπές διατάξεις της, εκτός αν συντρέχει περίπτωση εφαρμογής του άρθρου 181 ΑΚ. Τα πρόσωπα δε τα οποία εγκαταστάθηκαν με την άκυρη διανεμητική του οικοπέδου διάταξη, θεωρούνται κατά την αληθή βούληση του διαθέτη ως κληρονόμοι στο όλο οικόπεδο, το οποίο λαμβάνεται ως κοινή κληρονομική μερίδα, ανάλογη με την μαθηματική σχέση μεταξύ της αξίας του και της αξίας της όλης κληρονομιαίας περιουσίας κατά τον χρόνο του θανάτου του κληρονομουμένου. Η κληρονομική ιδανική μερίδα του καθενός από τους ως άνω κληρονόμους, που αφορά η άκυρη διάταξη, είναι ανάλογη με την αξία του τμήματος του οικοπέδου που καταλείφθηκε σ' αυτόν.

αποψή μου.... Δηλώνεις νέα αυτοψία και βγάζεις νέα βεβαίωση. Φυσικά το σωστό είναι καλού κακού έστω μία μικρή βόλτα για την αυτοψία να την κάνεις και να τραβήξεις και μία νέα φωτογραφία..... Μπορεί οι πιθανότητες κάποιος να έκανε κάποια υπέρβαση ναι είναι μικρές ή ελάχιστες (πχ κάποια αποθήκη σε εξώστη) .... αλλά εσύ την δική σου υπογραφή βάζεις και όχι ο συμβολαιογράφος.... Οπότε και μια βασική χρέωση για την αυτοψία θα είναι το ελάχιστο. Πριν όλα αυτά όμως, ενημέρωσε τον συμβολαιογράφο να σου γράψει 10-15 ημέρες πριν τις τελικές υπογραφές να έχουν τα πάντα έτοιμα και τότε να βγάλεις την βεβαίωση. Να μη πληρώνει άνευ λόγου έξοδα ο εργοδότης σου για χρονικό προγραμματισμό τους που δεν σε αφορά. Καλά αποτελέσματα