IDnews

Ανεξέλεγκτη αύξηση καταγράφει η αγορά εξισορρόπησης στην Ελλάδα, με το κόστος για το 2025 να εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ, προκαλώντας ανησυχία για τη δομή και τη λειτουργία της. Οι Λογαριασμοί Προσαυξήσεων και κυρίως ο ΛΠ3, που επιφορτίζεται με το κόστος της ανακατανομής (σ.σ μονάδες που μπαίνουν και βγαίνουν στο σύστημα με εντολή ΑΔΜΗΕ) έχουν εκτοξευθεί έως και 150% σε σχέση με το 2024, αύξηση που έχει σαν αποτέλεσμα την υπέρμετρη επιβάρυνση των καταναλωτών και υπερκέρδη για τις μονάδες υδροηλεκτρικών και φυσικού αερίου όπως προκύπτει από στοιχεία της ΕΒΙΚΕΝ. Σύμφωνα με μελέτη της Grant Thornton η μέση χρέωση εξισορρόπησης στην Ελλάδα το 2024–2025 ανήλθε σε 12,2 €/MWh, έναντι 3 €/MWh στην Ιταλία και σχεδόν μηδενικές τιμές στις υπόλοιπες χώρες της Βόρειας και Δυτικής Ευρώπης. «Έχουμε μία αγορά εξισορρόπησης που δεν λειτουργεί, με κόστος που επιβαρύνει βιομηχανία και καταναλωτές δυσανάλογα. Το πρόβλημα δεν είναι τεχνικό, είναι θεσμικό και ρυθμιστικό. Οφείλει η Πολιτεία να παρέμβει άμεσα με ανώτατα όρια, διαχωρισμό των χρεώσεων και διαφάνεια στους μηχανισμούς πληρωμής», αναφέρει ο κ. Αντώνης Κοντολέων πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ. Στο πλαίσιο της απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία για την εύρυθμη λειτουργία του συστήματος είναι η εξισορρόπηση μεταξύ προσφοράς και ζήτησης σε πραγματικό χρόνο. Η διαδικασία αυτή, γνωστή ως εξισορρόπηση φορτίου, διασφαλίζει ότι η παραγόμενη ενέργεια ισούται συνεχώς με την καταναλισκόμενη. Όταν αυτή η ισορροπία διαταράσσεται, προκύπτει το λεγόμενο κόστος εξισορρόπησης, το οποίο επωμίζονται οι συμμετέχοντες στην αγορά αλλά και τελικά οι καταναλωτές. Το colpo grosso έχει όνομα και λέγεται υπερδήλωση φορτίου από πλευράς των προμηθευτών και έχει οδηγήσει σε στρεβλώσεις και αδικαιολόγητη αύξηση του κόστους εξισορρόπησης. Αυτή η πρακτική δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, τόσο σε τεχνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Τι είναι η υπερδήλωση φορτίου; Η υπερδήλωση φορτίου αφορά την τεχνητή δήλωση υψηλότερης κατανάλωσης από την πραγματική από προμηθευτές ή χρήστες στην Αγορά Επόμενης Ημέρας (DAM) και/ή στην Ενδοημερήσια Αγορά. Ο λόγος που κάποιος προβαίνει σε υπερδήλωση είναι συχνά στρατηγικός: εκμετάλλευση της δομής τιμολόγησης της εξισορρόπησης ή προσδοκία υπερκέρδους από τη συμμετοχή του στην Αγορά Εξισορρόπησης. Για παράδειγμα, αν κάποιος δηλώσει μεγαλύτερο φορτίο και στη συνέχεια η πραγματική κατανάλωση είναι μικρότερη, η απόκλιση καλύπτεται από τον διαχειριστή του συστήματος μέσω αγορών εξισορρόπησης – συνήθως με αυξημένο κόστος που μπορεί να φτάσει έως και 800% πάνω από την προημερησία τιμή. Το κόστος αυτό επιμερίζεται σε όλους, ανεξαρτήτως συμμετοχής ή υπαιτιότητας. Οι επιπτώσεις της υπερδήλωσης είναι πολλαπλές και σημαντικές: Αύξηση του κόστους εξισορρόπησης: Οι αποκλίσεις που προκύπτουν λόγω υπερδήλωσης αναγκάζουν τον ΑΔΜΗΕ να καλύψει περισσότερα MW μέσω παρεμβάσεων στην αγορά εξισορρόπησης, οι οποίες κοστίζουν ακριβά. Αθέμιτος ανταγωνισμός: Ορισμένοι προμηθευτές επωφελούνται από τη δυνατότητα να μετακυλίουν τεχνητά κόστη στους υπόλοιπους, δημιουργώντας συνθήκες άνισης μεταχείρισης. Διαταραχή της ορθής αποτίμησης κινδύνου: Οι πραγματικοί παραγωγοί ή φορτία που προσπαθούν να προβλέψουν σωστά τις καταναλώσεις και παραγωγές τους ζημιώνονται, καθώς η αγορά δεν ανταμείβει την ακρίβεια αλλά την «στρατηγική απόκλιση». Αναποτελεσματική χρήση πόρων: Όταν το σύστημα ενεργοποιεί εφεδρείες ή μονάδες παραγωγής χωρίς να υπάρχει ανάγκη, σπαταλά ενέργεια και χρήμα. Αβεβαιότητα στις τιμές: Οι στρεβλώσεις αυξάνουν τη μεταβλητότητα των τιμών στην Αγορά Εξισορρόπησης, καθιστώντας τη συμπεριφορά της αγοράς απρόβλεπτη και αποτρέποντας επενδύσεις σε ευέλικτες και καθαρές τεχνολογίες. Τι δεν κάνει η πολιτεία (Αρμόδια Υπουργεία και Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) για να αντιμετωπίσει αυτές τις παθογένειες εξαιτίας των στρεβλώσεων που δημιουργεί ο μηχανισμός εξισορρόπησης του κόστους Δεν ελέγχει την ακρίβεια των δηλωμένων φορτίων που εξισορροπούν την πρόσφορα με την ζήτηση σε πραγματικούς χρόνους και δεν επιβάλει αυστηρές ποινές σε παραγωγούς/προμηθευτές που εμφανίζουν μόνιμα και συστηματικά αποκλίσεις από την δήλωση φορτίου και κάλυψης ζήτησης. Δεν επιμερίζουν το κόστος εξισορρόπησης αναλογικά με βάση τη συμβολή κάθε συμμετέχοντα στη δημιουργία αποκλίσεων. Δεν θεσμοθετούν μηχανισμούς εποπτείας και διαφάνειας και ένα πλαφόν στους παραγωγούς που τεχνητά δημιουργούν υπερδήλωση φορτίου και τέλος Δεν εγκαλούν τους παραγωγούς και προμηθευτές ενέργειας που προσφέρουν την τελευταία στιγμή εξωφρενικές και εξωπραγματικές προσφορές στο σύστημα για να καλύψουν την ζήτηση που δολίως έχουν δημιουργήσει με πλασματικές δηλώσεις φορτίων μια μέρα πριν. Από τα παραπάνω συνάγεται το συμπέρασμα ότι η σημερινή λειτουργία της αγοράς ενέργειας σε τίποτα δεν θυμίζει λειτουργία ευνομούμενης ευρωπαϊκής αγοράς, ενώ ξεκάθαρα στηρίζει μια ολιγοπωλιακή αγορά με προκλητική συγκέντρωση υπερεσόδων εξαιτίας των στρεβλώσεων του μηχανισμού εξισορρόπησης του κόστους. Κανένας δεν αμφισβητεί ότι η υπερδήλωση φορτίου αποτελεί μια σημαντική στρέβλωση στην ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, που διογκώνει υπέρμετρα το κόστος της ενέργειας και αποσταθεροποιεί το σύστημα. Η ελληνική αγορά μάλλον ακόμα έχει δρόμο για να βρεθεί σε στάδιο ωρίμανσης όπως συμβαίνει με την υπόλοιπη Ευρώπη, ενώ δεν φαίνεται στο άμεσο μέλλον η ανάγκη για θεσμικές παρεμβάσεις και ενίσχυση των μηχανισμών διαφάνειας και λογοδοσίας, που θα έπρεπε να είναι μόνιμη είναι επιτακτική. Μιχάλης Χριστοδουλίδης Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός και Ενεργειακός Αναλυτής πηγή news.b2green.gr View full Άρθρου

Υπερτουρισμός στο αστικό κέντρο, αλόγιστη ανάπτυξη του Airbnb, τιμές που παίρνουν την ανιούσα στα σημεία “τουριστικού ενδιαφέροντος” και όχι μόνο, σκουπίδια και έλλειψη εξυπηρέτησης. Η εικόνα σίγουρα θυμίζει το κέντρο της Αθήνας. Η “αγανάκτηση” των ντόπιων έναντι του υπερτουρισμού, παρατηρείται σε πολλές περιοχές της ΕΕ. Στη Βαρκελώνη πραγματοποιούνται διαμαρτυρίες των κατοίκων, το ίδιο έχει γίνει τους τελευταίους μήνες σε Γένοβα, Λισαβόνα και Κανάρια Νησιά, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το Politico. Το ίδιο έγινε και στη Βενετία, με αφορμή το το γαμήλιο πάρτι του Τζεφ Μπέζος. Την ώρα που συμβαίνουν αυτά, οι Δανοί ενεργοποιούν τους επισκέπτες και τους καλούν να συμμετάσχουν ενεργά στη φροντίδα της πόλης, με θετικά “ανταλλάγματα” προς ανταμοιβή τους. Η τοπική Αρχή της Κοπεγχάγης έχει εφαρμόσει ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα που ακούει στο όνομα CopenPay. Το πρόγραμμα επιβραβεύει τους τουρίστες που αφήνουν θετικό αποτύπωμα κατά την επίσκεψή τους. Κάνεις κάτι καλό για τον τόπο στον οποίο κάνεις διακοπές; Παίρνεις ανταμοιβή. Όπως αναφέρεται στην περιγραφή του, στην επίσημη ιστοσελίδα: “Το CopenPay, ένα νέο πρόγραμμα της Αρχής της Κοπεγχάγης, παρέχει κίνητρα για βιώσιμο τουρισμό. Οι τουρίστες κερδίζουν πόντους για δράσεις όπως η ποδηλασία ή η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς, τους οποίους μπορούν να εξαργυρώσουν σε τοπικές εμπειρίες. Σε αντίθεση με πολλές πρωτοβουλίες, το CopenPay δεν έχει ως στόχο να αυξήσει τον τουρισμό, αλλά μάλλον να τον κάνει πιο βιώσιμο και ανταποδοτικό τόσο για τους επισκέπτες, όσο και για την πόλη. Το CopenPay αποσκοπεί στο να προσφέρει μια κουλτούρα περιβαλλοντικής ευθύνης, εμπλουτίζοντας την συνολική εμπειρία του επισκέπτη”. Το μοντέλο είναι απλό: Αντί να επιλέξεις το αεροπλάνο, μπορείς να φτάσεις στην Κοπεγχάγη με τρένο ή ηλεκτρικό αυτοκίνητο και να πάρεις ως δώρο ένα παγωτό ή ένα τοπικό σνακ. Αντί να νοικιάσεις αυτοκίνητο, κάνεις ποδήλατο, καθαρίζεις μια γειτονιά, συντηρείς έναν κήπο ή συμμετέχεις σε μια εθελοντική δράση που περιλαμβάνεται στο CopenPay. Σε αντάλλαγμα, λαμβάνεις δωρεάν είσοδο σε μουσεία, δωρεάν ποδηλασία, μαθήματα γιόγκα, ξεναγήσεις, ακόμα και δωρεάν γεύματα στον κεντρικό σταθμό. Για να διατηρήσει τα πράγματα ελκυστικά, το CopenPay εισάγει εβδομαδιαίες και μηνιαίες “προκλήσεις”. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν ποδηλασία σε μια συγκεκριμένη απόσταση μέσα στον αστικό ιστό, ή συμμετοχή σε μια κοινοτική πρωτοβουλία δενδροφύτευσης. Η ολοκλήρωση αυτών των “challenges”, ξεκλειδώνει επιπλέον πόντους. Το CopenPay ξεκίνησε πιλοτικά το 2023 και φέτος επεκτάθηκε θεαματικά. Στην αρχή λειτουργούσε για τέσσερις εβδομάδες και πλέον έφτασε στις εννέα, με συμμετοχή 100 σημείων ενδιαφέροντος, αριθμός τετραπλάσιος σε σχέση με το 2024. Τα τοπικά καταστήματα και εστιατόρια που δίνουν προτεραιότητα στη βιωσιμότητα, συνεργάζονται με το CopenPay “εξαργυρώνοντας” πόντους για τους επισκέπτες και αυξάνοντας τη δική τους επισκεψιμότητα με τον τρόπο αυτό. Win – win δηλαδή. “Αναλάβετε δράση για μια πιο καθαρή Κοπεγχάγη – και απολαύστε το μεσημεριανό γεύμα στη μισή τιμή”, προτρέπει για παράδειγμα ένα κεντρικό εστιατόριο. “Περπάτησε 5000 βήματα στην πόλη και πάρε έναν δωρεάν καφέ”, αναφέρει άλλο “challenge”, με τον καφέ να παρέχεται σε συμβεβλημένα μαγαζιά. Τα Marriott Hotel προσφέρουν 50% στο μεσημεριανό γεύμα για όποιον μετέχει σε δράσεις αστικής γεωργίας (σπορά, φύτευση, πότισμα, ξεβοτάνισμα). Ανάμεσα στις δράσεις είναι ο καθαρισμός του λιμανιού με χρήση καγιάκ (και επιβράβευση με ένα μη αλκοολούχο ποτό ή σνακ), χρήση δημόσιων μεταφορών αντί για ιδιωτικά μέσα, και συμμετοχή σε τοπικά αστικά projects, πάντα με επιβράβευση. Να πούμε εδώ πως το κόστος ζωής στη Κοπεγχάγη είναι 1,44 φορές πιο υψηλό σε σχέση με την Αθήνα, ωστόσο τα ενοίκια κατ’ αναλογία μέσου μισθού, ανέρχονται περίπου στο 1/3 αυτού για περιοχές στο κέντρο, ενώ σαφώς υψηλότερος είναι και ο μέσος μισθός (βλέπε παρακάτω). Κάτι ανάλογο άρχισε να κάνει και η Ελβετία η οποία προσφέρει εκπτώσεις στα μέσα μεταφοράς για όσους διαμένουν σε βιώσιμα καταλύματα και χρεώνει συμβολικό εισιτήριο σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς (όπως η λίμνη Brienz). Η ανάγκη για έναν “νέο τουρισμό”Όπως γράφει το Politico, η ανάγκη για “επανεφεύρεση του τουρισμού”, είναι επείγουσα. Το 2024, ο τουρισμός στην Ισπανία εκτοξεύτηκε, φτάνοντας το 15,6% του ΑΕΠ, αλλά οι Ισπανοί δεν έμειναν ιδιαίτερα ικανοποιημένοι. Αυτό γιατί βλέπουν τις πόλεις τους να μετατρέπονται σε απρόσωπα θεματικά πάρκα για τουρίστες με συνωστισμό παντού, έλλειψη κατοικιών και εκτόξευση ενοικίων, σκουπίδια παντού. Ο τουρισμός “συνεισφέρει” το 8% των παγκόσμιων εκπομπών CO₂ παγκοσμίως, ενώ είναι 20% πιο ρυπογόνος σε σχέση με άλλες πλευρές των δράσεων οικονομικής ανάπτυξης. Κοινώς, το να καθαρίζεις σκουπίδια ενώ κάνεις καγιάκ στο λιμάνι της Κοπεγχάγης, δεν είναι απλώς μια “πράσινη τουριστική εμπειρία”, αλλά έχει ουσιαστικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, πράγματα δηλαδή που υπερβαίνουν ένα καρέ στο Instagram. Φανταστείτε να γινόταν κάτι τέτοιο στην Αθήνα. Αντί να περιφέρεται ο τουρίστας στην πόλη απλώς καταναλώνοντας, θα μπορούσε να γνωρίσει ουσιαστικά μια γειτονιά συμβάλλοντας στον καθαρισμό της, με δωρεάν ιστορικές ξεναγήσεις. Ή να συνεισφέρει σε κοινωνικές δράσεις για ευάλωτο πληθυσμό, λαμβάνοντας κάποιο αντίστοιχο, συμβολικό “αντάλλαγμα”, όπως μια ενημέρωση για την πρόσφατη οικονομική κατάσταση της χώρας και τα σημερινά προβλήματά της. Κοπεγχάγη iStock Κατά το Politico ο “τουρισμός του μέλλοντος” πρέπει να είναι ο τουρισμός της συμμετοχής, της προσφοράς, της βιωσιμότητας, στη “γραμμή” που χαράσσει η Κοπεγχάγη. Φυσικά, τα παραπάνω δεν μπορούν να υποκαθιστούν την ευθύνη των δημοτικών αρχών έναντι της καθαριότητας και της στήριξης όλων των πολιτών (προσβασιμότητα, κοινωνικό έργο, ασφάλεια, φωτισμός, χώροι πρασίνου). Ο σκοπός δεν είναι να κάνουν οι τουρίστες “τη βρώμικη δουλειά”, αλλά να συμβάλλουν στον σεβασμό του τόπου που επισκέπτονται, ερχόμενοι πιο κοντά στον καθημερινό τρόπο ζωής που προάγεται από την εκάστοτε πόλη. Η Κοπεγχάγη θεωρείται συνολικά μια πόλη-πρότυπο λόγω της εστίασής της στην βιώσιμη ανάπτυξη, την πράσινη αστική διαχείριση και τις καινοτόμες λύσεις στις μεταφορές. Η ετήσια κατάταξη βιωσιμότητας των πόλεων για το 2025, που δημοσιεύτηκε από την Economist Intelligence Unit (EIU) φέρνει στην κορυφή της λίστας την πρωτεύουσα της Δανίας, αποσπώντας την υψηλότερη συνολική βαθμολογία μεταξύ 173 πόλεων από όλο τον κόσμο. Η αξιολόγηση βασίστηκε σε πέντε βασικούς πυλώνες: σταθερότητα, υγειονομική περίθαλψη, πολιτισμός και περιβάλλον, εκπαίδευση και υποδομές. Η Κοπεγχάγη ξεχώρισε με συνολική βαθμολογία 98/100, αγγίζοντας το απόλυτο σε σταθερότητα, εκπαίδευση και υποδομές. Να πούμε τέλος, πως η Δανία είναι συνολικά στις 10 πιο “ευτυχισμένες” χώρες του κόσμου, και αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη δεύτερη θέση της σχετικής κατάταξης του Gallup, πίσω από τη Φινλανδία. Η Ελλάδα είναι στην 81η θέση. Η εν λόγω κατάταξη των χωρών βασίστηκε στις απαντήσεις που έδωσαν οι κάτοικοι όταν τους ζητήθηκε να αξιολογήσουν τη ζωή τους με βάση μία σειρά από παράγοντες όπως κοινωνική υποστήριξη, εισόδημα, υγεία, ελευθερία και απουσία διαφθοράς. Ο μέσος μισθός στη Δανία φτάνει στα 5.634 ευρώ, με ένα διαμέρισμα με 3 υπνοδωμάτια στο κέντρο της πρωτεύουσας να φτάνει περίπου στα 1.700 ευρώ. ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΕΜΕΤΗΣ πηγή news247.gr View full Άρθρου

Σχόλια πάνω στη μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) με τίτλο «Τάσεις, προκλήσεις και προοπτικές των Κατασκευών στην Ελλάδα – 2025 Μελέτη για το Ταμείο Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΤΜΕΔΕ)» ΕισαγωγικάΤο πανηγυρικό κλίμα που επικρατεί εδώ και αρκετό καιρό στο δημόσιο λόγο για τον κλάδο της Κατασκευής με τα απανωτά ρεκόρ των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων (ενδ. [3], [2]) έρχεται να ενισχύσει η νέα κλαδική μελέτη του ΙΟΒΕ [1]. Η δημόσια εικόνα ενός κλάδου που δείχνει να έχει ανακάμψει σε μεγάλο βαθμό μετά την περίοδο της κρίσης σε όλο το φάσμα των έργων και με τις μηχανές να δουλεύουν “στο φουλ”, με το μόνο που φαίνεται να επισκιάζει τη λαμπερή βιτρίνα να είναι η εκτόξευση των εργατικών ατυχημάτων/δυστυχημάτων [4], γεγονός που άλλωστε συνδέεται άμεσα και πολύ στενά με την ακραία εντατικοποίηση που επικρατεί στα εργοτάξια όλης της χώρας. Το κατασκευαστικό κεφάλαιο, μεγάλο αλλά και μεσαίο, έχει καταφέρει, επιπλέον, να καθηλώσει τους μισθούς σε πραγματικά επίπεδα (αγοραστική δύναμη) χαμηλότερα σε σχέση με τα προ-κρίσης, δείχνοντας την ικανότητα του να διατηρεί την κερδοφορία τόσο σε περίοδο κρίσης όσο και εκτός αυτής. Πολύ σημαντική φαίνεται να είναι και η επιρροή των κλαδικών πολιτικών γύρω από το ζήτημα της στέγης, ενός εκ των βασικότερων προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα ο εργαζόμενος κόσμος συνολικά και ειδικά ο νεότερος. Στη συνέχεια παρουσιάζονται συνοπτικά κάποια σχόλια πάνω στα αποτελέσματα της μελέτης. Πρώτο σημείο δε θα μπορούσε να είναι άλλο από το “πετράδι του στέμματος”, το ανεκτέλεστο υπόλοιπο συμβάσεων. Όπως έχει γραφτεί επανειλημμένως οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι, οι εισηγμένοι στο χρηματιστήριο, έχουν συγκεντρώσει ένα τεράστιο νούμερο ανεκτέλεστου υπολοίπου, τιμή μάλιστα που αποτελεί ιστορικά υψηλή τιμή, από εποχές δηλαδή προ κρίσης. Στοιχείο κρίσιμο και για τη συζήτηση γύρω από το μισθολογικό ζήτημα στον κλάδο, όπου οι πραγματικοί μισθοί παραμένουν χαμηλότερα από την προ κρίσης εποχή και μάλιστα με τμήμα εργαζομένων (μηχανικοί και τεχνικοί) να μην καλύπτονται καν από συλλογική σύμβαση λόγω άρνησης των εργοδοτικών φορέων να προχωρήσουν στη σύναψή της [5]. Το νούμερο του υπολοίπου αποτελεί και το βασικό μοχλό πίεσης για εντατικοποίηση της εργασίας και κατάργηση των ωραρίων στις κατασκευές σε ένα ύφος “τώρα που υπάρχει δουλειά”, γραμμή που εδράζεται στη σχετικά πρόσφατη εμπειρία της κρίσης και ηγεμονεύει ιδεολογικά, δυστυχώς, σε σημαντικά κομμάτια εργαζομένων αλλά και αυτοαπασχολούμενων. Εδώ διακρίνεται η πρώτη μεγάλη διαφοροποίηση του κλάδου σε σχέση με την εποχή της κρίσης. Από το 2009 μέχρι το 2020 οι επενδύσεις των κατασκευαστικών επιχειρήσεων σε πάγιο κεφάλαιο δεν κάλυπταν ούτε τις αποσβέσεις (την ετήσια δηλαδή απαξίωση του παγίου κεφαλαίου) αναδεικνύοντας την αποεπένδυση και τη μείωση των παραγωγικών δυνατοτήτων του κλάδου στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Από το 2021 και έπειτα αυτό αλλάζει και μάλιστα το ποσοστό των επενδύσεων ως προς την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία των Κατασκευών από το 2021 και μετά είναι υψηλότερο στην Ελλάδα σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ-27. Η παραγωγικότητα της εργασίας στις Κατασκευές στην Ελλάδα παρουσιάζει τάση μείωσης την περίοδο 2010-2024 και μάλιστα υπολείπεται σημαντικά τόσο σε σύγκριση με τη μέση παραγωγικότητα εργασίας στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας, όσο και σε σχέση με τη μέση παραγωγικότητα εργασίας στις Κατασκευές στην ΕΕ-27. Η σύγκριση αυτή δείχνει, σύμφωνα με τη μελέτη, και την ύπαρξη ειδικών διαρθρωτικών παραγόντων (κατακερματισμός, χαμηλός ρυθμός υιοθέτησης νέων τεχνολογιών, κ.ά.), που επηρεάζουν την παραγωγικότητα εργασίας στον κλάδο των Κατασκευών. Παράγοντες που στην πλειοψηφία τους συνδέονται με την ύπαρξη πάρα πολλών μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων στον κλάδο. Η παραγωγικότητα εργασίας στις Κατασκευές στην Ελλάδα φαίνεται να παρουσιάζει λοιπόν απόκλιση σε σχέση με το μέσο όρο στην ΕΕ-27. Επιπλέον, οι αμοιβές στον κλάδο φαίνεται να ακολουθούν σχετικά καλά το επίπεδο παραγωγικότητας στον κλάδο στις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Η “εκκαθάριση” λοιπόν του κλάδου από τις λιγότερο ανταγωνιστικές επιχειρήσεις (που συντελέστηκε ενδεχομένως στα χρόνια της κρίσης) φαίνεται να έχει αναστραφεί και πως δεν επηρεάζει την παραγωγικότητα στο σήμερα που βαίνει μειούμενη. Παρά την αύξηση της απασχόλησης στον κλάδο είναι πολύ μεγάλη η διαφορά με τα προ κρίσης επίπεδα και -δεδομένου του ανεκτέλεστου- δίνει άλλη μία ένδειξη της ανάγκης για εργατικό δυναμικό του ελληνικού κατασκευαστικού κεφαλαίου αλλά, κυρίως, αναδεικνύει την αιτία της ραγδαίας αύξησης της εντατικοποίησης της εργασίας στον κλάδο από το 2019-2020 και μετέπειτα, αφού καλούνται πολύ λιγότεροι άνθρωποι να εκτελέσουν πολύ μεγαλύτερο όγκο έργων. Εδώ ανακύπτει και η πολύ μεγάλη σημασία της μάχης του ωραρίου (πέραν του μισθολογικού) για τους εργαζόμενους στον κλάδο και η άμεση ανάγκη να ωριμάσει το αίτημα για ανθρώπινους ρυθμούς εργασίας σε βάρος του “κατεπείγοντος” χαρακτήρα της παραγωγής όπως προβάλλεται, σε έναν κλάδο που δυστυχώς έχει συνδεθεί και διαχρονικά με την ακραία εκμετάλλευση της εργασίας (“ελαφρύ πεζικό του κεφαλαίου” [6]). Με βάση τις απαντήσεις των κατασκευαστικών επιχειρήσεων στην Έρευνα Οικονομικής Συγκυρίας που διενεργεί σε μηνιαία βάση το ΙΟΒΕ, η ανεπάρκεια εργατικού δυναμικού προβάλει -και το 2024- ως το βασικό εμπόδιο ανάπτυξης για τις εγχώριες κατασκευαστικές επιχειρήσεις. Οι ειδικότητες τεχνίτες, χειριστές και ανειδίκευτοι αποτελούν κατά προσέγγιση το 86% των εργαζομένων στον κλάδο για το 2024. Ενδεικτικό σημείο του χαρακτήρα και της έντασης εργασίας στον κλάδο. Σύμφωνα με την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ περίπου οι μισοί εργαζόμενοι στον κλάδο εντάσσονται στην ηλικιακή κατηγορία 45-64 ετών. Τα επίσημα νούμερα φυσικά δεν περιλαμβάνουν τους 65+ που δουλεύουν παράνομα (υπό καθεστώς “μαύρης” εργασίας), κάτι δυστυχώς όχι σπάνιο στον κλάδο σε μια σειρά από ειδικότητες. Η ηλικιακή κατανομή των εργαζομένων του κλάδου αποτελεί (μετά την εντατικοποίηση) ακόμα ένα ισχυρό παράγοντα κινδύνου για τους εργαζόμενους που αναγκάζονται να δουλεύουν ακόμα και μετά τα 60-65 έτη και ειδικά αυτούς που απασχολούνται σε επικίνδυνες και πολύ επικίνδυνες εργασίες. Στη μελέτη φαίνεται καθαρά πως η αγορά νέων στεγαστικών δανείων είχε υποχωρήσει την περίοδο 2015-2020 κοντά στα 650 εκατ. ευρώ κατά μέσο όρο ανά έτος, όταν στο παρελθόν ήταν πολλαπλάσια (15,2 δισ. ευρώ το 2007 και 7,2 δισ. ευρώ κατά μέσο όρο ετησίως την περίοδο 2007-2014). Από το 2021 παρουσιάζεται σημαντική αύξηση στις εκταμιεύσεις στεγαστικών δανείων, αν και από ιδιαίτερα χαμηλή βάση, η οποία συνδέεται και με την άνοδο της οικοδομικής δραστηριότητας. Η απόκλιση της οικοδομικής δραστηριότητας από τη χρηματοδότηση μέσω στεγαστικών από το 2014-2015 και μετά δείχνει -ενδεχομένως- και την όλο και μεγαλύτερη χρηματοδότηση του κλάδου της κατοικίας από “επενδυτική σκοπιά” και όχι στην κατεύθυνση της ιδιοκατοίκησης, γεγονός που ευθυγραμμίζεται και με το ότι παρόλη τη μεγάλη άνοδο της οικοδομικής δραστηριότητας το στεγαστικό πρόβλημα εντείνεται και οι τιμές των ακινήτων δεν δείχνουν μέχρι στιγμής σημάδια αποκλιμάκωσης. Η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων του κλάδου των Κατασκευών στην Ελλάδα (96,4% το 2023) είναι πολύ μικρές επιχειρήσεις (αυτοαπασχολούμενοι και επιχειρήσεις με απασχόληση έως 9 άτομα). Ωστόσο, οι επιχειρήσεις αυτές αντιπροσώπευαν το 2022 το 38% της αξίας παραγωγής των Κατασκευών. Στον αντίποδα, μόλις 14 μεγάλες επιχειρήσεις απασχολούν περισσότερους από 250 εργαζόμενους, αλλά αντιπροσωπεύουν το 17% της αξίας παραγωγής των Κατασκευών. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (απασχόληση από 10 έως 249 άτομα) αποτελούν το 3,6% του συνολικού πλήθους και συγκεντρώνουν το υπόλοιπο 45% της αξίας παραγωγής των Κατασκευών. Το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων φαίνεται να αποτελεί ένα εγγενές χαρακτηριστικό του κλάδου των κατασκευών στον ελληνικό καπιταλισμό, ο οποίος με αυτόν τον τρόπο δείχνει να αντιμετωπίζει τη διακύμανση της ζήτησης για κατασκευή ποικίλων έργων διαφορετικού βαθμού τεχνικών απαιτήσεων, σε διαφορετικές περιοχές της χώρας. Η μελέτη τονίζει πως η ευελιξία αυτών των επιχειρήσεων για να επιβιώσουν σε αυτή τη συνθήκη βασίζεται κυρίως πάνω στην ελαχιστοποίηση του πάγιου κόστους και ειδικότερα κυρίως στη μέγιστη μείωση των αμοιβών του προσωπικού. Σημειώνεται και η σημασία του τόσο εκτεταμένου θεσμού των υπεργολαβιών στην περαιτέρω ευελιξία και στη μείωση των μισθών. Η υστέρηση των επενδύσεων στην Ελλάδα –συγκριτικά με τον μέσο όρο στην ΕΕ-27 είναι γενικευμένη, δηλαδή δεν αφορά μόνο στις επενδύσεις σε υποδομές και κτίρια, αλλά επεκτείνεται σε όλες τις κατηγορίες επενδύσεων (π.χ. μηχανολογικό εξοπλισμό). Έντονη επίπτωση όμως σε αυτή τη διαφορά είχε η δραστική μείωση των επενδύσεων σε κατοικίες και άλλα κατασκευαστικά έργα στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Ενδεικτικά, εδώ φαίνεται πως οι επενδύσεις σε κατασκευές αντιστοιχούσαν στο 6,0% του ΑΕΠ το 2024, έναντι 16,3% το 2007. Η απόκλιση για το 2024 σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ-27 ήταν ~5 ποσοστιαίες μονάδες, καθώς η Ελλάδα καταγράφει το χαμηλότερο ποσοστό επενδύσεων σε κατασκευές ως ποσοστό του ΑΕΠ μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Η δραστική μείωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος μετά το 2008, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες (π.χ. φορολογία ακινήτων), οδήγησε σε σημαντική υποχώρηση των συναλλαγών στην εγχώρια αγορά ακινήτων, καθώς περιορίστηκε κατακόρυφα η ζήτηση. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές των νέων διαμερισμάτων μειώθηκαν κατά 40% μεταξύ 2007 και 2017. Από τις αρχές του 2018 καταγράφεται -ωστόσο- συνεχής άνοδος των μέσων τιμών των νέων διαμερισμάτων σε ονομαστικούς όρους, με την αύξησή τους να φτάνει το 72% μέχρι τον Δεκέμβριο του 2024. Η καθαρή εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό για την αγορά ακινήτων φαίνεται πως έχει παίξει κρίσιμο ρόλο στην άνοδο των τιμών των ακινήτων, καθώς η τάση αύξησης των τιμών ακολουθεί αρκετά στενά την αύξηση αυτών των επενδύσεων. Ένα μεγάλο μέρος της αύξησης της εισροής κεφαλαίων οφείλεται στο πρόγραμμα της Golden Visa που ξεκίνησε τον Μάιο του 2013. Για την περίοδο 2022-2024 οι συνολικοί κινητοποιούμενοι πόροι στον κλάδο από το ΤΑΑ ανά έτος φαίνεται να είναι συνολικά ~2,5 φορές μεγαλύτεροι από τα αντίστοιχα συνολικά δάνεια που δόθηκαν από τα εγχώρια ΝΧΙ σε δραστηριότητες που αφορούν τον κλάδο. Δείκτης που δείχνει το μεγάλο βαθμό εξάρτησης της ανάπτυξης του κλάδου από αυτούς τους πόρους αλλά και την αβεβαιότητα όσον αφορά την περίοδο μετά την ολοκλήρωση των αντίστοιχων έργων (περίοδος 2027-2030 κατ’ εκτίμηση της μελέτης). Η μελέτη σημειώνει πως τους δύο πρώτους μήνες το 2025, για τους οποίους υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, παρατηρήθηκε κατακόρυφη πτώση των οικοδομικών αδειών για νέες κατοικίες σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους, κατά -51% στο πλήθος και κατά -49% στην επιφάνεια των νέων κατοικιών. Η αβεβαιότητα που φαίνεται να προκλήθηκε από την απόφαση του ΣτΕ και την αναμενόμενη προσαρμογή της νομοθεσίας, σε συνδυασμό με την αναστολή έκδοσης αδειών που περιλάμβαναν τα κίνητρα του Ν.Ο.Κ., οδήγησαν πιθανότατα σε αυτή τη σημαντική μείωση, η οποία θα επηρεάσει την οικοδομική δραστηριότητα όπως αναμένεται να καταγραφεί κυρίως στο έτος 2026. Θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη η πίεση που θα επιχειρηθεί να ασκηθεί για να παρακαμφθούν τα υπάρχοντα εμπόδια, δεδομένου και του πολύ μεγάλου ποσοστού των εργαζομένων στον κλάδο των επιχειρήσεων μέχρι 250 άτομα, που έχουν σημαντική δραστηριοποίηση στον τομέα της οικοδομής. Η ίδια η μελέτη του ΙΟΒΕ στο τέλος προεξοφλεί παρεμβάσεις για την “εξομάλυνση της αγοράς”, ειδικά από το 2026 και μετά που “βλέπει” ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις σε αυτό το κομμάτι αν αυτές δεν πραγματοποιηθούν. Αντί επιλόγουΣυμπερασματικά λοιπόν, αν θέλαμε να κρατήσουμε κάποια σημαντικά σημεία -και με το βλέμμα στραμμένο στον εργαζόμενο κόσμο του κλάδου- θα μπορούσαμε να μείνουμε στα εξής: Είναι πράγματι απολύτως ξεκάθαρη η οικονομική ανάκαμψη του κλάδου, που προκύπτει, μεταξύ πολλών άλλων, και από τα πρωτοφανή μεγέθη ανεκτέλεστου. Ανάκαμψη που σε καμία περίπτωση δεν έχει μεταφραστεί και στην αντίστοιχη μισθολογική επαναφορά. Είναι απολύτως σαφής η μείωση της παραγωγικότητας στον κλάδο τόσο σε σχέση με παλαιότερα όσο και με το με το μέσο όρο της ΕΕ-27. Η απασχόληση είναι ιδιαίτερα μειωμένη σε σχέση με τα προ-κρίσης επίπεδα γεγονός που συνδέεται άμεσα και με την εκτόξευση της εντατικοποίησης της εργασίας στον κλάδο. Τα στεγαστικά δάνεια φαίνεται να μην ακολουθούν την οικοδομική δραστηριότητα, από το 2014-2015 και μετά, κάτι που δείχνει ενδεχομένως και την όλο και μεγαλύτερη χρηματοδότηση του κλάδου της κατοικίας από επενδυτική σκοπιά και όχι στην κατεύθυνση της ιδιοκατοίκησης. Οι μικρές σε μέγεθος επιχειρήσεις αποτελούν δομικό χαρακτηριστικό του κλάδου κυρίως όσον αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης της διακύμανσης της ζήτησης για πολλά και διαφορετικά έργα ανά τη χώρα. Κύριο σημείο επιβίωσης αυτών των εταιρειών αποτελεί η ελαχιστοποίηση του πάγιου κόστους και ειδικότερα των μισθών. Η καθαρή εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό για την αγορά ακινήτων φαίνεται πως έχει παίξει κρίσιμο ρόλο στην άνοδο των τιμών των ακινήτων, καθώς η τάση αύξησης των τιμών ακολουθεί αρκετά στενά την αύξηση των σχετικών επενδύσεων (π.χ. Golden Visa κλπ). Η ανάπτυξη στον κλάδο δείχνει μεγάλο βαθμό εξάρτησης από τους πόρους του ΤΑΑ αλλά και την αβεβαιότητα όσον αφορά την περίοδο μετά την ολοκλήρωση των αντίστοιχων έργων. Βιβλιογραφία: ΙΟΒΕ, Τάσεις, προκλήσεις και προοπτικές των Κατασκευών στην Ελλάδα – 2025 Μελέτη για το Ταμείο Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΤΜΕΔΕ).Κατασκευαστικές: Ευκαιρίες με έργα 10 δισ. αλλά και έξι παγίδες μετά το RRF, Οικονομικός Ταχυδρόμος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ: Συνεισφορά 5,9 δισ. ευρώ στο ελληνικό ΑΕΠ το 2024, Οικονομικός Ταχυδρόμος. Κατασκευές: από πτώσεις και ηλεκτροπληξία τα εργατικά δυστυχήματα, Ecopress ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΡΓΟΔΟΤΙΚΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ, ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 22.06.25, Σωματείο Μισθωτών Τεχνικών Karl Marx. Capital – A Critique of Political Economy, Volume I, Book One: The Process of Production of Capital, 1867 Κώστας Παπαβασιλείου, Πολιτικός Μηχανικός, μέλος της Αναμέτρησης πηγή thepressproject.gr View full Άρθρου

Στον εντοπισμό της αυθαίρετης δόμησης με τη βοήθεια Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) και σύγχρονων τεχνολογιών όπως τα γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών (GIS) στοχεύει το νέο έργο που ανέλαβε ως επικεφαλής κοινοπραξίας η Netcompany για λογαριασμό του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος. Το έργο, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Σταθερότητας, περιλαμβάνει την ανάλυση, συνθετική επεξεργασία και αξιοποίηση ψηφιακών δεδομένων, σχετικών με την υπάρχουσα δόμηση, τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις και τη νομοθεσία. Τα δεδομένα αντλούνται από τα πληροφοριακά συστήματα του ΤΕΕ, όπως το e-Άδειες, οι Δηλώσεις Αυθαιρέτων, η Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου και ο Ενιαίος Ψηφιακός Χάρτης, καθώς και από συστήματα εξωτερικών φορέων. Επιπλέον, με λήψεις αεροφωτογραφιών από επανδρωμένα και μη αεροσκάφη (drones), γίνεται η αποτύπωση κτιρίων με στόχο τη σύγκρισή τους με ιστορικό αρχείο από το 2011, ώστε να εντοπιστούν τυχόν διαφορές και να ελεγχθούν άμεσα περιπτώσεις αυθαίρετης δόμησης, σύμφωνα με τη νομοθεσία. Ο κ. Αλέξανδρος Μάνος, CEO Netcompany SEE & EUI, δήλωσε σχετικά: «Το ΑΙ είναι πλέον σταθερός και πολύτιμος συνεργάτης της εταιρείας μας στην επίλυση χρόνιων προβλημάτων. Είμαστε περήφανοι που συμβάλλουμε ενεργά στην ψηφιακή μετάβαση της χώρας, με εμβληματικά έργα όπως ο Ενιαίος Ψηφιακός Χάρτης, το Κτηματολόγιο και πλέον το έργο για τον εντοπισμό της αυθαίρετης δόμησης. Αξιοποιώντας πρώτοι νέες τεχνολογίες, υποστηρίζουμε κορυφαίους φορείς, όπως το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδος, συνεισφέροντας με έργα που προστατεύουν το περιβάλλον, ενισχύουν την εμπιστοσύνη του πολίτη προς το κράτος και προωθούν την κοινωνική δικαιοσύνη». πηγή efsyn.gr View full Άρθρου

Το ΤΕΕ Πελοποννήσου, με παρέμβασή του προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος & Ενέργειας και τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος & Ενέργειας, ζητά την παράταση του χρόνου ισχύος των οικοδομικών αδειών, των αδειών δόμησης και των τυχόν αναθεωρήσεων αυτών, που προβλέπονται στις παρ. 5 και 6 του άρθρου 50 του Ν.4495/2017, καθώς και όσων εκδόθηκαν σύμφωνα με το Ν.4030/2011 μετά την 31.12.2017 ή τον Ν.4495/2017 έως τις 31.12.2021, έως τις 31.12.2026. Συγκεκριμένα η Πρόεδρος Χαρίκλεια Τσιώλη στην επιστολή της αναφέρει: ΘΕΜΑ: “Παράταση χρόνου ισχύος οικοδομικών αδειών”Αξιότιμοι κ. κ. Υπουργοί, Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 99 του Ν.5106/2024, παρατάθηκε έως τις 31.12.2025 η ισχύς των οικοδομικών αδειών, των αδειών δόμησης και των τυχόν αναθεωρήσεων αυτών που προβλέπονται στις παρ.5 και 6 του άρθρου 50 του Ν.4495/2017, καθώς και όσων εκδόθηκαν σύμφωνα με το Ν.4030/2011 μετά την 31.12.2017 ή τον Ν.4495/2017 έως τις 31.12.2021. Μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία απαιτείται να έχει ολοκληρωθεί ο φέρων οργανισμός των κτιριακών εγκαταστάσεων, προκειμένου να παραταθεί η ισχύς της οικοδομικής άδειας για άλλα τέσσερα (4) χρόνια. Ωστόσο, η τήρηση της καταληκτικής ημερομηνίας της 31.12.2025 που απαιτείται για την ολοκλήρωση του φέροντος οργανισμού, ώστε να εξασφαλιστεί η ανωτέρω αυτόματη παράταση των αδειών, προσκρούει σε πλήθος σωρευτικών εμποδίων και προβλημάτων τα οποία δεν συνδέονται με αμέλεια των δικαιούχων αλλά με υπαρκτές και πολυπαραγοvτικές δυσκολίες. Συγκεκριμένα, αναφέρομε: την έντονη έλλειψη τεχνικών συνεργείων στον κατασκευαστικό τομέα τις σημαντικές αυξήσεις στο κόστος πρώτων υλών και βασικών εργασιών που καθιστούν ανέφικτο τον χρηματοοικονομικό προγραμματισμό τις καθυστερήσεις στην αξιολόγηση των επενδυτικών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, με αποτέλεσμα έργα που εντάσσονται το καλοκαίρι του 2025 να μη δύνανται να ξεκινήσουν εμπρόθεσμα. Η καθυστέρηση στην αξιολόγηση των επενδυτικών προγραμμάτων ΕΣΠΑ (η απόφαση έγκρισης των αποτελεσμάτων αξιολόγησης εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2025) επέτεινε ακόμα περισσότερο το πρόβλημα, καθώς οι οικοδομικές άδειες, που έχουν ήδη εκδοθεί για τον ανωτέρω σκοπό και λήγουν στις 31.12.2025, θα πρέπει να υλοποιηθούν έως την συγκεκριμένη ημερομηνία τις καθυστερήσεις που παρατηρούνται, λόγω των πρόσφατων σχετικών αποφάσεων του ΣτΕ (εκτός σχεδίου δόμηση, κίνητρα ΝΟΚ), στις διαδικασίες έκδοσης βεβαιώσεων όρων δόμησης ή και προεγκρίσεων για την αναθεώρηση οικοδομικών αδειών από τις ΥΔΟΜ. Τα παραπάνω δεδομένα συνιστούν αντικειμενικά εμπόδια στην έγκαιρη ολοκλήρωση του φέροντος οργανισμού, όπως αυτή προβλέπεται από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Η συνέχιση αυτής της κατάστασης δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο απώλειας της ισχύος πολυάριθμων οικοδομικών αδειών, ματαίωσης ιδιωτικών και επιχειρηματικών επενδύσεων, διακινδύνευσης της απρόσκοπτης απορρόφησης ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων και συνακόλουθα υποχώρησης σε κρίσιμους τομείς της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας μας. Αξιότιμοι κ.κ. Υπουργοί, Κατόπιν των ανωτέρω εκτεθέντων, ζητάμε όπως προβείτε σε παράταση του χρόνου ισχύος των οικοδομικών αδειών, των αδειών δόμησης και των τυχόν αναθεωρήσεων αυτών, που προβλέπονται στις παρ. 5 και 6 του άρθρου 50 του Ν.4495/2017, καθώς και όσων εκδόθηκαν σύμφωνα με το Ν.4030/2011 μετά την 31.12.2017 ή τον Ν.4495/2017 έως τις 31.12.2021, έως τις 31.12.2026. Η εν λόγω παράταση κρίνεται επιβεβλημένη για την ολοκλήρωση ώριμων τεχνικών έργων, την τόνωση της οικοδομικής δραστηριότητας, τη διατήρηση της σταθερότητας στην αγορά, τη δημιουργία ασφάλειας δικαίου και τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας. Η Πρόεδρος ΤΕΕ Πελοποννήσου Χαρίκλεια Δ. Τσιώλη Πολ. Μηχ/κός Ε.Μ.Π.- M.Sc. View full Άρθρου

Μεγάλη σύγχυση επικρατεί στους περισσότερους πολίτες για το τι είναι αιγιαλός, τι παλαιός αιγιαλός και τι παραλία, καθώς και πώς καθορίζονται. Αυτό συμβαίνει γιατί από το 2001 με διάφορους νόμους έχουν γίνει αλλαγές στο νομικό καθεστώς που τα διέπει. Διαχρονικά, η παραλία και ο αιγιαλός οριοθετούνται κατά περίπτωση από μια επιτροπή, η οποία αποτελείται από μέλη της Κτηματικής Υπηρεσίας και άλλων υπηρεσιών του Δημοσίου. Σύμφωνα με νόμο του 2019 (Ν. 4607/2019), αυτή η υπηρεσία είχε τη δυνατότητα να οριοθετήσει και παραλίες με πλάτος μικρότερο των 30 μέτρων, εξαιτίας ιδιαίτερων γεωμορφολογικών στοιχείων και χαρακτηριστικών του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος της περιοχής. Το 2024 συντελείται μία αλλαγή με τον νόμο 5092/2024 (αρθ. 3) και αφαιρείται η πρόβλεψη για το ελάχιστο πλάτος των 30 μέτρων της παραλίας ενώ διατηρείται το απώτατο όριο των 50 μέτρων. Τι ισχύει σήμερα για τον αιγιαλό και την παραλία; Η παραλία και ο αιγιαλός, δηλαδή το όριο της θάλασσας ορίζεται από τον ισχύοντα νόμο ως η ζώνη ξηράς που βρέχεται από τη θάλασσα κατά τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της και αποτελούν κοινόχρηστους χώρους που ανήκουν στη δημόσια κτήση. Σε ποιον ανήκει ο αιγιαλός και η παραλία; Ο αιγιαλός και η παραλία είναι πράγµατα κοινόχρηστα και ανήκουν κατά κυριότητα στο Δημόσιο, το οποίο έχει υποχρέωση να τα προστατεύει και να τα διαχειρίζεται. Κύριος προορισμός τους είναι η ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση του κοινού προς αυτά, καθώς και η επικοινωνία της ξηράς µε τη θάλασσα. Επιτρέπεται η παραχώρηση χρήσης αυτών, π.χ. για ιδιωτική χρήση από επιχειρήσεις κάτω από προϋποθέσεις. Ποιες εγκαταστάσεις επιτρέπονται στη ζώνη αιγιαλού και παραλίας; Απαγορεύεται η κατασκευή κτισµάτων και εν γένει η τοποθέτηση κατασκευασµάτων στον αιγιαλό και την παραλία. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται µόνο η εκτέλεση έργων για την επιδίωξη των σκοπών του κοινόχρηστου χαρακτήρα, καθώς και για τη διευκόλυνση πρόσβασης στους χώρους αυτούς ατόµων µε ειδικές ανάγκες (ΑµεΑ). Ποια η διαφορά μεταξύ αιγιαλού και παραλίας; Η παραλία όπως και ο αιγιαλός, όπως ήδη αναφέρθηκε, ανήκουν στην κατηγορία των κοινοχρήστων πραγμάτων, µε μόνη διαφορά ότι η παραλία δεν είναι δηµιούργηµα της φύσης όπως ο αιγιαλός, αλλά προϊόν πολιτειακής πράξης και δηµιουργείται µε διοικητική πράξη. Αυτό σημαίνει ότι η παραλία για να αποκτήσει τον κοινόχρηστο χαρακτήρα της και να περιέλθει στην κυριότητα του Ελληνικού ∆ηµοσίου είναι απαραίτητη η κίνηση και ολοκλήρωση της απαλλοτριωτικής διαδικασίας. Ποια είναι η ελάχιστη απόσταση δόμησης από τον αιγιαλό; Η ελάχιστη απόσταση δόμησης από τη γραμμή του αιγιαλού, ανάλογα με την θέση του ακινήτου, δηλαδή αν βρίσκεται εντός ή εκτός σχεδίου πόλης ή ορίων οικισμού, καθορίζεται από ένα πλέγμα πολεοδομικών διατάξεων και είναι: 50 μέτρα από τη γραμμή αιγιαλού για κτίρια τουριστικών καταλυμάτων και σύνθετα τουριστικά καταλύματα 30 μέτρα για τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες εντός σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων και μικτών τουριστικών καταλυμάτων μικρής κλίμακας, μη αμιγώς τουριστικές εγκαταστάσεις εντός Περιοχής Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) καθώς και τις κατοικίες εντός οργανωμένων υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων, ύψους μέχρι και 7,5 μέτρα (νόμοι 4179/2013 και 5092/2024) 30 μέτρα για κατοικίες εκτός σχεδίου και ορίων οικισμών 15 μέτρα για κατοικίες εντός οικισμών υφιστάμενων προ του 1923 15 μέτρα για κατοικίες εντός οικισμών με λιγότερους από 2.000 κατοίκους Εξαίρεση προβλέπεται από τον νόμο 4179/2013 (παρ. 4 αρθ. 5), σύμφωνα με τον οποίο «σε οργανωμένους υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων, σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα, καθώς και σε τουριστικά καταλύματα πέντε αστέρων, που διαθέτουν συνολικό πρόσωπο σε παραλία άνω των 100 μέτρων, επιτρέπεται, επί τμημάτων με συνολικό μήκος μέχρι το 20% του συνολικού επί παραλίας προσώπου, η εγκατάσταση χώρων εστίασης και αναψυχής, αποδυτηρίων, συγκροτημάτων υγιεινής, εγκαταστάσεων αθλοπαιδιών και παιδικών χαρών, μέγιστου ύψους 3,5 μέτρων μέχρι τη γραμμή παραλίας ή σε απόσταση 10 μέτρων τουλάχιστον από τη γραμμή αιγιαλού, εφόσον δεν έχει καθοριστεί παραλία». Σε περίπτωση σχεδίου πόλης η γραμμή παραλίας είναι συνήθως και η ρυμοτομική γραμμή. Σε περίπτωση που υπάρχει στην περιοχή Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.) υφίστανται συνήθως μεγαλύτερες αποστάσεις. Ιδιοκτησιακά σε ποιόν ανήκει η έκταση μεταξύ γραμμής αιγιαλού και γραμμής παραλίας; Μετά τη χάραξη του ο αιγιαλός είναι κοινόχρηστος χώρος. Η ζώνη μεταξύ αιγιαλού και παραλίας, μπορεί να είναι ιδιωτική περιουσία που όμως βάση της νομοθεσίας απαλλοτριώνεται για λόγους δημόσιας ωφέλειας. Μεταβιβάζεται με το ακίνητο και η ζώνη παραλίας; Ναι μεταβιβάζεται με τις εξής προϋποθέσεις: 1) Να μην έχει συντελεστεί απαλλοτρίωση 2) Να μην έχει παραχωρηθεί σε Κοινή Χρήση με την έκδοση οικοδομικής άδειας στο ακίνητο 3) Να περιγράφεται στο τοπογραφικό που θα συνοδεύει το συμβόλαιο ως τμήμα ρυμοτομούμενο για το οποίο δεν έχει συνταχθεί πράξη αναλογισμού από τον αρμόδιο δήμο. 4) Το εμβαδό της ζώνης παραλίας αφαιρείται από την τελική ιδιοκτησία και δεν προσμετράται για την αρτιότητα και την οικοδομησιμότητα αυτής. Επιτρέπεται η τακτοποίηση αυθαιρέτων εντός ζώνης παραλίας; Ναι, μπορεί να γίνει τακτοποίηση αυθαιρέτου εντός της ζώνης παραλίας, αρκεί να κατασκευάστηκε το κτίσμα πριν τη δημοσίευση της χάραξης του αιγιαλού στην εφημερίδα της κυβερνήσεως. Τι ισχύει με τις περιφράξεις που κλείνουν την πρόσβαση στον αιγιαλό; Σύμφωνα με το άρθρο 23 του νόμου 1337/83, γνωστού ως νόμο Τρίτση, δεν επιτρέπονται οι περιφράξεις σε περιοχές εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων ή οικισμών προ του 1923 και σε ζώνη πλάτους 500 μ. από την ακτή ή την όχθη δημόσιων λιμνών (εκτός αν έχει οριστεί μεγαλύτερο πλάτος Ζ.Ο.Ε.). Πότε επιτρέπεται περίφραξη κατ’ εξαίρεση; Κατ’ εξαίρεση από τις διατάξεις της παραγράφου του άρθρου 23 του νόμου 1337/1983 επιτρέπονται οι περιφράξεις σε ζώνη πλάτους 500 μ. από την ακτή ή την όχθη δημόσιας λίμνης για την προστασία των εξής καλλιεργειών ή ειδικών χρήσεων: Ειδικών καλλιεργειών, που η περίφραξή τους είναι αναγκαία για την προστασία τους και την προστασία του κοινού από φυτοφάρμακα. Κτιριακών και λοιπών εγκαταστάσεων γεωργικών, κτηνοτροφικών, αλιευτικών και λοιπών αγροτικών δραστηριοτήτων. Τουριστικών – Ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων. Βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Χώρων και εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης οικισμών Στρατιωτικές εγκαταστάσεις, βιολογικούς, αρχαιολογικούς χώρους, σχολεία, παιδικές κατασκηνώσεις, κλινικές, αθλητικές εγκαταστάσεις, οργανωμένες πλαζ, παιδότοπων, θέατρα κλπ. Οι περιφράξεις πρέπει να τοποθετούνται σε απόσταση 50 μ. από τη γραμμή αιγιαλού. Για τις ειδικές καλλιέργειες, επιτρέπεται η περίφραξή τους και σε απόσταση μικρότερη των 50 μ. όταν δεν παρεμποδίζεται η προσπέλαση του κοινού. Η περίφραξη των τουριστικών εγκαταστάσεων τοποθετείται σε απόσταση όχι μεγαλύτερη από 5 μ. γύρω από το περίγραμμα του κτιρίου ή γύρω από τα ακραία κτίσματα του συγκροτήματος των οικίσκων, όταν πρόκειται για διεσπαρμένα κτίρια. Για τα camping και τις κατασκηνώσεις οι περιφράξεις καθορίζονται κατά περίπτωση από τις πολεοδομικές υπηρεσίες, ύστερα από πρόταση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού. Τι είναι Παλαιός Αιγιαλός; Παλαιός αιγιαλός είναι η ζώνη ξηράς που προκύπτει από τη μετατόπιση της ακτογραμμής προς τη θάλασσα εξαιτίας προσχώσεων ή τεχνικών έργων, που μπορεί να συμπεριλαμβάνει ακόμα και μεγάλες παραλιακές εκτάσεις. Με τον νόμο 5092/2024, ο παλαιός αιγιαλός επανήλθε στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου. Όροι και περιορισμοί Στο σύνολο των περιοχών που ορίζονται από τις συντεταγμένες του Παραρτήματος Ι απαγορεύεται η παραχώρηση του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας, καθώς και οποιαδήποτε άλλη δράση μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη μορφολογία τους και την ακεραιότητά τους ως προς τις οικολογικές τους λειτουργίες, και ιδίως: Τι είναι οι απάτητες παραλίες; Οι απάτητες παραλίες είναι παραλίες που προστατεύονται από διάφορες μορφές ανθρώπινης παρέμβασης, όπως η δόμηση, η ρύπανση και η εκμετάλλευση και αναφέρεται σε παραλίες που έχουν χαρακτηριστεί ως περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ή βιοποικιλότητας και υπόκεινται σε ειδική προστασία από το κράτος. Σε αυτές απαγορεύονται: Η παρουσία μηχανοκίνητων οχημάτων, η διοργάνωση εκδηλώσεων με συμμετοχή περισσότερων από δέκα (10) άτομα, η μουσική ή η παραγωγή άλλων ήχων με χρήση συσκευής ηλεκτρικής αναπαραγωγής ή ενίσχυσης, για την άσκηση δραστηριοτήτων, η τοποθέτηση κινητών στοιχείων, όπως τραπεζοκαθισμάτων, ομπρελών, ξαπλωστρών κ.ά. η άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουόμενους ή την αναψυχή του κοινού, για εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής, λειτουργία αυτοκινούμενου ή ρυμουλκούμενου τροχήλατου αναψυκτήριου. Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού πηγή taxydromos.gr View full Άρθρου

Στον «αέρα» βρίσκονται τα χρονοδιαγράμματα ολοκλήρωσης των πολεοδομικών σχεδίων σε όλη τη χώρα. Οι συνεχείς νομοθετικές αλλαγές, που γίνονται ενώ το πρόγραμμα βρίσκεται σε εξέλιξη, η προσθήκη νέων απαιτήσεων στο αντικείμενο των πολεοδομικών σχεδίων και διάφορα άλλα –νομικά ή τεχνικά– εμπόδια οδηγούν σε σοβαρή καθυστέρηση μεγάλο αριθμό μελετών. Ηδη περίπου 40% των μελετών απεντάχθηκαν από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς δεν θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τα μέσα του 2026. Το υπουργείο Περιβάλλοντος υποστηρίζει ότι τα πολεοδομικά σχέδια θα ολοκληρωθούν, έστω και με καθυστέρηση. Το πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» χωρίστηκε σε τέσσερις κύκλους και περιελάμβανε την εκπόνηση πολεοδομικών σχεδίων για 700 δημοτικές ενότητες. Στο ίδιο πρόγραμμα εντάχθηκε και η εκπόνηση 13 μελετών Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΕΠΣ), που αντιστοιχούν σε 75 δημοτικές ενότητες. Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου είναι 342,4 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 212,4 εκατ. ευρώ προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Εξαρχής αποφασίστηκε ένα κομμάτι του αντικειμένου των πολεοδομικών σχεδίων να γίνει με χωριστές μελέτες, που επίσης εντάχθηκαν στο Ταμείο Ανάκαμψης: • Η εκπόνηση μελετών για τον χαρακτηρισμό δημοτικών οδών. Το έργο αφορά την καταγραφή του οδικού δικτύου, με σκοπό να αποφασιστεί ποιο τμήμα αυτού θα «αναγνωριστεί» επισήμως – κάτι το οποίο επηρεάζει την εκτός σχεδίου δόμηση (καθώς για να χτίσει κάποιος, απαιτείται εκτός από την αρτιότητα και «πρόσωπο» σε αναγνωρισμένο δρόμο). Ηδη η πρώτη από τις μελέτες, που αφορά νησιωτικές περιοχές, έχει ολοκληρωθεί. Αντιθέτως, το πακέτο των μελετών που αφορούν την υπόλοιπη Ελλάδα δεν έχει καν ανατεθεί. Το πρόγραμμα έχει τον πολύ υψηλό προϋπολογισμό των 196,9 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 152,8 εκατ. ευρώ προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης. • Η εκπόνηση μελετών για την οριοθέτηση οικισμών προ του 1923 ή κάτω των 2.000 κατοίκων. Αφορά περίπου 50 δημοτικές ενότητες, που επελέγησαν λόγω της ύπαρξης νομικών προβλημάτων ή άλλων ειδικών λόγων – οι οριοθετήσεις που είχαν γίνει με απόφαση νομάρχη έχουν κριθεί αντισυνταγματικές από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Το έργο έχει προϋπολογισμό 7,6 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το Ταμείο Ανάκαμψης θα καλύψει τα 5 εκατ. ευρώ. • Η εκπόνηση μελετών για τον καθορισμό ζωνών υποδοχής συντελεστή. Σύμφωνα με την απόφαση ένταξης στο Ταμείο Ανάκαμψης (που χρηματοδοτεί τα 5 εκατ. ευρώ από τα 8 εκατ. ευρώ του έργου), ο λόγος που ο καθορισμός των περιοχών δεν γίνεται μέσα από τα πολεοδομικά σχέδια είναι «σε περιπτώσεις που συντρέχουν ειδικοί λόγοι ή διαπιστώνονται προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν με ταχείες διαδικασίες, όπως η ύπαρξη μεγάλου αριθμού ακινήτων προσφοράς συντελεστή δόμησης σε προστατευόμενες περιοχές». • Τέλος, στο Ταμείο Ανάκαμψης εντάχθηκαν ως αυτοτελή έργα η καταβολή 300.000 ευρώ στο ΥΠΕΝ για «υποστηρικτικές δράσεις» και 3,9 εκατ. ευρώ (συν 1 εκατ. ευρώ ακόμη από το ΥΠΕΝ) για τα διαχειριστικά έξοδα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, το οποίο ανέλαβε αντί του υπουργείου Περιβάλλοντος να προκηρύξει τους διαγωνισμούς και να αναθέσει τις μελέτες. Τεράστιες εκπτώσειςΤα προβλήματα φάνηκαν πολύ γρήγορα. Στο πρώτο «πακέτο» μελετών που προκηρύχθηκαν το καλοκαίρι του 2021 οι προσφορές είχαν τεράστιες εκπτώσεις (από 55% έως 70%), με αποτέλεσμα ο διαγωνισμός να ακυρωθεί και να επαναπροκηρυχθεί. Στην πορεία προστέθηκαν και άλλα προβλήματα, λόγω κακού σχεδιασμού από πλευράς της Γενικής Γραμματείας Χωρικού Σχεδιασμού: Για παράδειγμα, ο τρόπος οριοθέτησης οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων «ανακαλύφθηκε» μόλις το 2024 (ενώ το πρόγραμμα ήδη «έτρεχε» από το 2021). Στη συνέχεια υπήρξε η γνωστή εμπλοκή με το ΣτΕ, το προεδρικό διάταγμα ολοκληρώθηκε την άνοιξη του 2025, ενώ προ μηνός το ΥΠΕΝ νομοθέτησε… για να παρακάμψει το προεδρικό διάταγμα. Ετερο παράδειγμα είναι η προσθήκη, από το 2023, της υποχρέωσης εκπόνησης «έκθεσης φέρουσας ικανότητας» στο πλαίσιο του πολεοδομικού σχεδίου. Πρόκειται για κάτι που δεν περιλαμβανόταν στο αρχικό συμβατικό αντικείμενο. Περαιτέρω, τα προβλήματα στην πράξη αποδεικνύονται πολύ πιο σημαντικά από ό,τι αρχικά –και μάλλον επιπόλαια– εκτιμήθηκε. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα πολεοδομικά σχέδια της Μυκόνου και της Σαντορίνης, τα οποία αποφασίστηκε να γίνουν μέσω της (πιο σύντομης χρονικά) διαδικασίας του ΕΠΣ. Οι συμβάσεις ανατέθηκαν το καλοκαίρι το 2022 και έπρεπε να τελειώσουν στο τέλος του 2023, ενάμιση έτος αργότερα. Δύο χρόνια μετά, η υπόθεση παραμένει σε εκκρεμότητα. Oπως είναι επόμενο, η πορεία ολοκλήρωσης των πολεοδομικών σχεδίων εκτροχιάστηκε. Το αρχικό χρονοδιάγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης ήταν η ανάθεση του 30% των συμβάσεων (για όλες τις παρεμβάσεις) να γίνει έως το τέλος του 2022 («ορόσημο 27»), η ανάθεση του συνόλου των συμβάσεων έως το τέλος του 2023 («ορόσημο 28»). Η τελική προθεσμία («ορόσημο 29») αφορά την έκδοση πιστοποιητικού από το υπουργείο Περιβάλλοντος έως το τέλος του 2025 ότι το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε. Πριν από μερικές ημέρες, το ΠΑΣΟΚ δημοσιοποίησε την απένταξη ή τροποποίηση 108 έργων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ανάμεσα σε αυτά, και ένα μέρος του προγράμματος πολεοδομικών σχεδίων. Η «Κ» απευθύνθηκε στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας ζητώντας περισσότερες πληροφορίες. Σύμφωνα με την απάντηση της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης (η οποία έχει και την έγκριση του ΥΠΕΝ), «η τρέχουσα αναθεώρηση αφορά την τροποποίηση του οροσήμου 29 λόγω της ανάγκης πρόσθετων μελετών που απορρέουν από τις πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας τα οποία συνιστούν και τα απρόβλεπτα νομικά ζητήματα που ετέθησαν στην Επιτροπή». Οπως εξηγεί η υπηρεσία, το 42% των μελετών απεντάχθηκε από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς δεν μπορεί να ολοκληρωθεί εμπρόθεσμα. «Η αύξηση του φυσικού αντικειμένου των συμβάσεων λόγω των ανωτέρω πρόσθετων μελετών έχει ως αποτέλεσμα η ολοκλήρωση των σχεδίων, σε κάποιες δημοτικές ενότητες (295 από τις αρχικά 700), να απαιτεί μεγαλύτερο χρόνο υλοποίησης, ο οποίος υπερβαίνει τα χρονικά όρια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και επομένως η χρηματοδότησή τους μεταφέρεται σε άλλο χρηματοδοτικό εργαλείο. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι οι πόροι του Ταμείου για τη δράση δεν μειώθηκαν, καθώς εγκρίθηκε αύξηση των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων από 5 σε 11 και αύξηση των δημοτικών ενοτήτων από 120 σε 149 για τις μελέτες χαρακτηρισμού δημοτικών οδών (που αποτελούν έργο στο πλαίσιο της ίδιας δράσης). Επομένως, οι πόροι της δράσης από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας παραμένουν οι ίδιοι και το έργο στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης συνεχίζεται με στόχο όσα προβλέπονται στο ορόσημο», αναφέρει. «Ολα τα σχετικά στοιχεία, στο τελικό κείμενο του αναθεωρημένου σχεδίου μόλις εγκριθεί από το ECOFIN θα δημοσιευτούν στην ιστοσελίδα του Ελλάδα 2.0». Οι λόγοι της καθυστέρησης«Η πορεία του έργου εξελίσσεται ικανοποιητικά», σχολιάζει στην «Κ» ο πρόεδρος του ΤΕΕ, Γιώργος Στασινός. «Υπάρχουν αλλαγές, γιατί προκύπτουν ζητήματα όπως η αλλαγή των κανόνων για την οριοθέτηση των οικισμών, η ανάγκη οριοθέτησης ρεμάτων και άλλα έκτακτα ζητήματα όπως η ανάγκη για επιπρόσθετες γεωλογικές μελέτες σε κάποιες περιοχές π.χ. στη Σαντορίνη. Αυτό φέρνει κάποια καθυστέρηση. Η εκτίμησή μας είναι ότι έως τα τέλη Μαΐου του 2026 θα έχει ολοκληρωθεί το 65% των πολεοδομικών σχεδίων. Δεν θα σταματήσουν, όμως, τα υπόλοιπα πολεοδομικά σχέδια· θα συνεχιστούν και θα ολοκληρωθούν. Απλά θα πληρωθούν από άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία». Ερωτώμενος ποια είναι τα πολεοδομικά σχέδια που απεντάσσονται από το Ταμείο Ανάκαμψης, ο κ. Στασινός υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει εύκολη απάντηση. «Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει καθώς τα χρονοδιαγράμματα αλλάζουν συνέχεια». «Ηταν επόμενο να συμβεί αυτό. Υπήρξε εξαρχής κακός σχεδιασμός και προχειρότητα. Σαν να σχεδιάστηκε το πρόγραμμα από κάποιους που δεν κατανοούν πόσο σύνθετο είναι το αντικείμενο», εκτιμά ο Λουκάς Τριάντης, επίκ. καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ και πρόεδρος του Συλλόγου Πολεοδόμων-Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ). «Το πρόγραμμα έχει υπερφορτωθεί, καθώς σταδιακά το αντικείμενο των μελετητών διευρύνθηκε με πολλά αντικείμενα, κάποια από τα οποία γίνονταν για πρώτη φορά, όπως λ.χ. η εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας. Επίσης είναι χαρακτηριστικό ότι δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί ούτε μία από τις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες, που υποτίθεται ότι προκηρύχθηκαν νωρίτερα για να ενταχθούν όπως είναι στα πολεοδομικά σχέδια. Πλέον, υπάρχει ο κίνδυνος οι μελέτες να μην ολοκληρωθούν σωστά και να προκαλέσουν αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες, περνώντας λάθος μήνυμα για την αναγκαιότητα πολεοδομικού σχεδιασμού». Να σημειωθεί ότι η «Κ» ζήτησε περαιτέρω πληροφόρηση από το υπουργείο Περιβάλλοντος για την πορεία των πολεοδομικών σχεδίων, ωστόσο το υπουργείο δεν είχε ανταποκριθεί. Γιώργος Λιάλιος πηγή kathimerini.gr View full Άρθρου

Ποια κριτήρια καθορίζουν τις κατασκευές που θα… πέσουν πρώτες; Ποια αυθαίρετα –δημόσια ή ιδιωτικά– μπορούν να νομιμοποιηθούν;Εντολή στις Κτηματικές Υπηρεσίες της χώρας για κατεδάφιση αυθαιρέτων σε αιγιαλό και παραλία, κατά τρόπο συντεταγμένο και προγραμματισμένο, έδωσε η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας του Υπουργείου Οικονομικών. Με εγκύκλιο που απέστειλε ο επικεφαλής της κ. Αθανάσιος Τσιούρας καλούνται να συγκεντρώσουν άμεσα τα πρωτόκολλα κατεδάφισης που έχουν ήδη εκδώσει, να εκδώσουν νέα για όσες περιπτώσεις έχουν διαπιστωθεί και άλλες αυθαίρετες κατασκευές έπειτα από αυτοψία, και να προγραμματίσουν τη σειρά και τον χρόνο με τον οποίο θα ζητήσουν από τις υπηρεσίες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων την κατεδάφιση των αυθαίρετων κατασκευών. Μάλιστα, η προτεραιοποίηση των ενεργειών θα βασιστεί σε οκτώ συγκεκριμένα κριτήρια, τα οποία καθορίζουν τη βαρύτητα και την επείγουσα φύση κάθε αυθαιρεσίας. Ωστόσο, ο κ. Τσιούρας καλεί παράλληλα τις κτηματικές υπηρεσίες να προχωρήσουν και με τις διαδικασίες νομιμοποίησης αυθαιρέτων έπειτα από αίτηση των ιδιοκτητών τους (δημόσιο ή ιδιώτες) υπό την προϋπόθεση εγκεκριμένης μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων που να τεκμηριώνει ότι η νομιμοποίηση επιβαρύνει λιγότερο το περιβάλλον από την κατεδάφιση. Μάλιστα, είναι αξιοσημείωτη η αναφορά ότι «η νομιμοποίηση γίνεται χωρίς περιορισμό σε σχέση με την ημερομηνία κατασκευής, αντίθετα με τις τακτοποιήσεις που μπορούν να γίνουν μόνο για αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσεις μέχρι την 28η Ιουλίου 2011». Ποια αυθαίρετα παίρνουν σειρά για… γκρέμισμα;Σε πολλούς αιγιαλούς και παραλίες της χώρας έχουν κατασκευασθεί και διατηρούνται αυθαίρετα είτε από δημόσιους, είτε από ιδιωτικούς φορείς, ένα εκτεταμένο φαινόμενο που προκαλεί σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα, αλλά και ζητήματα ασφάλειας, ενώ συχνά περιορίζει την κοινοχρησία του αιγιαλού και της παραλίας. Επίσης, όπως επισημαίνεται στην εγκύκλιο, «εγείρει σοβαρά ζητήματα ως προς την ουσιαστική εφαρμογή της προστατευτικής νομοθεσίας για τους αιγιαλούς και τις παραλίες και δημιουργεί την εντύπωση ότι η Πολιτεία δεν μπορεί να επιβάλει τη νομοθετική βούληση σε χώρους της δικής της ευθύνης», προχωρώντας στην κατεδάφισή τους. Γι΄ αυτό ζητείται από τις Κτηματικές Υπηρεσίες, να αποστείλουν στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις (σ.σ. έχουν την ευθύνη των κατεδαφίσεων) τον συγκεντρωτικό προγραμματισμό κατεδαφίσεων που προτείνουν, αφού πρώτα τον αποστείλουν προς έγκριση και συντονισμό στο γραφείο του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Οικονομικών. Για την προτεραιοποίηση των κατεδαφίσεων η Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας παραθέτει οκτώ κριτήρια: α) Επικινδυνότητα: οι επικίνδυνες κατασκευές πρέπει να κατεδαφίζονται κατ’ απόλυτη προτεραιότητα σε σχέση με τις κατασκευές που δεν προκαλούν κινδύνους σε χρήστες και κοινό. β) Δυσμενείς συνέπειες από την κατεδάφιση για το περιβάλλον: η κατεδάφιση μπορεί να προκαλέσει προβλήματα αντιστήριξης και ανάγκη για να κατασκευασθούν νέα έργα, ιδίως αντιδιαβρωτικά, ζημία σε γειτονικά νόμιμα έργα, ρύπανση και προβλήματα στο οικοσύστημα που έχει αναπτυχθεί. Τα έργα που μπορούν να κατεδαφίζονται με λιγότερα προβλήματα πρέπει να κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα σε σχέση με έργα, των οποίων η κατεδάφιση θα προκαλέσει προβλήματα, θα είναι τεχνικώς δυσχερής και θα απαιτήσει νέα έργα, ιδίως αντιδιαβρωτικά και αντιστήριξης. γ) Χρόνος αυθαίρετης κατασκευής: οι πιο πρόσφατες κατασκευές πρέπει να κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα σε σχέση με τις παλαιότερες. δ) Μέγεθος κατασκευής και παρεμπόδιση κοινοχρησίας: οι μεγαλύτερες κατασκευές που κατά τεκμήριο παρεμποδίζουν περισσότερο πρέπει να κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα. ε) Εγγύτητα στη θάλασσα: οι κατασκευές που είναι πιο κοντά στη θάλασσα, ιδίως αν επηρεάζουν τη γραμμή του αιγιαλού, να κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα. στ) Συγκέντρωση έργων που πρέπει να κατεδαφισθούν: παράνομα έργα που έχουν φυσική εγγύτητα μεταξύ τους πρέπει να κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα σε σχέση με έργα που είναι απομονωμένα. ζ) Εξυπηρετούμενος σκοπός: έργα που δεν εξυπηρετούν δημόσιο σκοπό κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα. η) Σημασία για την τουριστική κίνηση: έργα, των οποίων η διατήρηση δεν επηρεάζει την τουριστική κίνηση, κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα συγκριτικά με έργα που είναι επωφελή για την τουριστική κίνηση. Προγραμματισμός κατεδαφίσεων έως Ιούνιο 2027Οι υπάλληλοι των Κτηματικών Υπηρεσιών θα πρέπει να βαθμολογούν κάθε αυθαίρετο με βάση τα συγκεκριμένα κριτήρια, με εξαίρεση τις επικίνδυνες κατασκευές που θα πρέπει να κατεδαφισθούν κατ’ απόλυτη προτεραιότητα. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται στην εγκύκλιο «οι κατεδαφίσεις δεν πρέπει να γίνονται κατά χρόνο που θα διαταράξει την ομαλή τουριστική κίνηση της κάθε περιοχής, ιδίως κατά την θερινή περίοδο. Επίσης, αν είναι εφικτό, ο προγραμματισμός για το σύνολο των κατεδαφίσεων δεν πρέπει να εκτείνεται πέραν της 30ής Ιουνίου 2027». Σε κάθε περίπτωση, γίνεται σαφές ότι ο προγραμματισμός και οι προτεραιότητες που θα τεθούν μπορούν να μεταβληθούν αν οι αυθαιρετούχοι «εκδηλώσουν την πρόθεσή τους και προχωρήσουν σε προκαταρκτικές, τουλάχιστον, ενέργειες για την κατεδάφιση με δικές τους δαπάνες ή για τη νομιμοποίηση των εγκαταστάσεων». Σε μια τέτοια περίπτωση οι προγραμματιζόμενες κατεδαφίσεις θα μπορούν να μετατίθενται χρονικά. Ποια αυθαίρετα νομιμοποιούνταιΑκόμη, διευκρινίζεται – βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας – αν, και υπό ποιες προϋποθέσεις, επιτρέπεται η παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας και η διάσωση αυθαιρέτων. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, η κατεδάφιση ενός υφιστάμενου αυθαίρετου έργου μπορεί να έχει δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις και πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον προγραμματισμό των κατεδαφίσεων. Ωστόσο, σύμφωνα με την εγκύκλιο του Υπουργείου Οικονομικών, και η κατασκευή ενός νέου έργου συνεπάγεται δυσμενείς συνέπειες για το περιβάλλον, οι οποίες εξετάζονται στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Υπογραμμίζεται δε, ότι η διαδικασία παραχώρησης επιδιώκει να περιορίσει την περιβαλλοντική επιβάρυνση από την κατασκευή του νέου έργου. «Οταν εξετάζεται αίτημα για παραχώρηση και αδειοδότηση έργων σε αιγιαλούς και παραλίες με υφιστάμενα έργα χωρίς άδεια, πρέπει να εξετάζονται συνδυαστικά οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατασκευή του νέου έργου και από την κατεδάφιση του υφιστάμενου. Ιδίως αν το αιτούμενο έργο ταυτίζεται σε σημαντικό βαθμό με το υφιστάμενο, απαιτείται η σχετική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων να εξετάζει τουλάχιστον τρία ενδεχόμενα, σε σχέση με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, για να καταλήξει ποιο από τα τρία είναι λιγότερο επιβαρυντικό», σημειώνεται. Αυτά τα ενδεχόμενα αφορούν την κατεδάφιση του υφιστάμενου έργου και εν συνεχεία την κατασκευή του νέου, τη διατήρηση του υφιστάμενου και την πιθανή τροποποίησή του, ή την κατασκευή του νέου έργου επί ή πλησίον του υφιστάμενου, ώστε στη συνέχεια να αποτελούν ενιαίο έργο. Στο πλαίσιο αυτό δεν αποκλείεται να νομιμοποιηθεί ένα υφιστάμενο αυθαίρετο, δηλαδή να χορηγηθεί άδεια γι’ αυτό εκ των υστέρων, υπό την προϋπόθεση ότι θα μπορούσε να έχει κατασκευασθεί νομίμως, δηλαδή πρόκειται για έργο που θα μπορούσε να αδειοδοτηθεί αν είχε ακολουθηθεί η σχετική διαδικασία. Κρίσιμο ρόλο στη νομιμοποίηση παίζει η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία θα πρέπει να προκρίνει τη διατήρηση του έργου, με ή χωρίς κάποιες μετατροπές, ως τη βέλτιστη λύση περιβαλλοντικά. Έτσι, όποιος φορέας, δημόσιος ή ιδιωτικός, επιθυμεί τη νομιμοποίηση υφιστάμενου έργου, οφείλει να υποβάλει αίτηση. Μάλιστα, αυτή θα γίνεται χωρίς περιορισμό σε σχέση με την ημερομηνία κατασκευής. Παραχώρηση χρήσης αιγιαλού με αυθαίρετοΕπιπλέον στην εγκύκλιο προς τις Κτηματικές Υπηρεσίες επισημαίνεται ότι δεν αποκλείεται ή δεν περιορίζεται η παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας, όταν επ’ αυτών υπάρχουν αυθαίρετα έργα. Έτσι, προτρέπει, για λόγους δημοσίου συμφέροντος – συνίστανται στη διαφύλαξη της τουριστικής κίνησης σε διάφορες επισκέψιμες περιοχές της χώρας, αλλά και την είσπραξη δημοσίων εσόδων – τις κτηματικές υπηρεσίες να εξετάζουν αιτήματα για παραχώρηση της απλής χρήσης σε αιγιαλούς και παραλίες, ακόμη κι αν επί αυτών υπάρχουν κατασκευές χωρίς άδεια. Υπογραμμίζεται δε ότι οι αιτούντες επιχειρηματίες πολύ συχνά καταλήγουν να επιβαρύνονται – από την παράλειψη εκείνων (ιδιωτών ή Δημοσίου) που πραγματοποίησαν την επέμβαση στον αιγιαλό και τα έργα χωρίς άδεια – δίχως οι ίδιοι να έχουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν στη διαδικασία για τη λήψη νόμιμης άδειας ή τη νομιμοποίηση εκ των υστέρων των έργων. Σε κάθε περίπτωση, καθίσταται σαφές από το Υπουργείο Οικονομικών ότι, οι παραχωρήσεις αιγιαλού ή παραλίας με αυθαίρετο, δεν θα πρέπει να ορίζουν διάρκεια που να υπερβαίνει την προθεσμία που προβλέπεται για την κατεδάφιση του έργου στον αιγιαλό σύμφωνα με τον προγραμματισμό κατεδαφίσεων. Σε περίπτωση που εκκινήσει η διαδικασία για τη νομιμοποίηση υφιστάμενου έργου μπορεί, κατά την κρίση της κτηματικής υπηρεσίας, να συμφωνηθεί μεγαλύτερη διάρκεια σύμβασης ή να παραταθεί η συμφωνηθείσα έως τρία έτη. Στη σύμβαση πρέπει να αποτυπώνεται ρητώς ότι η σύμβαση παραχώρησης καταγγέλλεται αζημίως για το Δημόσιο όταν στον χώρο της παραχώρησης πρέπει να εκκινήσουν διαδικασίες κατεδάφισης. Για την κατάρτιση των συμβάσεων, απαιτείται υποβολή δήλωσης μηχανικού που να εγγυάται ότι από την παραχώρηση δεν προκύπτει κίνδυνος για τους χρήστες της παραχώρησης, τους λουόμενους και γενικότερα το κοινό. Σε περίπτωση που καταρτιστεί έως την 31η Δεκεμβρίου 2025 σύμβαση παραχώρησης απλής χρήσης σε αιγιαλό επί του οποίου υπάρχουν έργα χωρίς νομιμοποίηση, το αντάλλαγμα διπλασιάζεται. Ρεπορταζ Μάχη Τράτσα πηγή ot.gr View full Άρθρου

Στο 1ο Συνέδριο Κτηματολόγιο & Ψηφιακή Διαχείριση Ιδιοκτησίας που διοργανώθηκε από τη Νομική Βιβλιοθήκη την Τετάρτη, 25 Ιουνίου 2025, έμπειροι δικηγόροι και μία τοπογράφος παρουσίασαν αναλυτικά, σε ένα πλήρως επεξηγηματικό και διαφωτιστικό panel με συντονίστρια την Κωνσταντία Εμμανουηλίδου, Αρεοπαγίτη, Βασική Διδάσκουσα στην ΕΣΔΙ (Εθνική Σχολή Δικαστών), ποιες διαδικασίες προβλέπει ο νόμος και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να γίνει η διόρθωση των εσφαλμένων κτηματολογικών εγγραφών και στοιχείων είτε μέσω άσκησης αγωγής είτε μέσω εξωδικαστικής αίτησης ή κτηματολογικής διαμεσολάβησης. Με μια περιεκτική και θεσμικά στοχευμένη ομιλία, η Ελεονώρα Ανδρεδάκη, Δικηγόρος και Προϊσταμένη της Νομικής Διεύθυνσης του Ελληνικού Κτηματολογίου, ξεκίνησε τη συζήτηση του panel παρουσιάζοντας τις πρόσφατες νομοθετικές αλλαγές στη διαδικασία της κτηματογράφησης ενόψει ολοκλήρωσης της κτηματογράφησης της χώρας. Στο πλαίσιο της επερχόμενης ολοκλήρωσης του έργου, στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη διασφάλισης της νομικής ασφάλειας των εγγραφών, στην απλοποίηση των διαδικασιών διόρθωσης και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τον θεσμό. Υπογραμμίζοντας τον ρόλο των εξωδικαστικών μηχανισμών και τη σημασία των νέων εργαλείων για την ηλεκτρονική υποβολή και την αξιολόγηση των στοιχείων, ανέφερε ότι οι μεταρρυθμίσεις αυτές συνθέτουν ένα νέο τοπίο, όπου το Κτηματολόγιο δεν είναι απλώς ένα εργαλείο καταγραφής, αλλά πυλώνας χωρικής ασφάλειας και ανάπτυξης. Δικαστική διόρθωση πρώτων κτηματολογικών εγγραφώνΟ Κωνσταντίνος Πλιάτσικας, Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Διδάκτωρ Νομικής ΑΠΘ, αναφέρθηκε αναλυτικά στο άρθρο 6 παρ. 2 του ν. 2664/1998, το οποίο ρυθμίζει την ειδική αγωγή για τη δικαστική διόρθωση των πρώτων κτηματολογικών εγγραφών, σε περίπτωση που διαπιστώνεται ανακρίβεια στο δικαίωμα, στον δικαιούχο, στο ιδιοκτησιακό αντικείμενο ή κάθε πρόσθετη πληροφορία. Η αγωγή διόρθωσης πρώτης εγγραφής στο Κτηματολόγιο αποτελεί τον βασικό δικονομικό μηχανισμό μέσω του οποίου προστατεύεται ο πολίτης από την ανακρίβεια της πρώτης εγγραφής. Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, που έχει υποστεί σημαντικές τροποποιήσεις προς ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου, προβλέπει με αυστηρότητα και σαφήνεια τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία για την άσκηση της σχετικής αγωγής. Η φύση της αγωγής και πότε ασκείταιΗ αγωγή μπορεί να είναι είτε αναγνωριστική είτε καταψηφστική και αποσκοπεί στη δικαστική αναγνώριση του ουσιαστικού εμπράγματου δικαιώματος που προσβάλλεται με την ανακριβή πρώτη εγγραφή, καθώς και στη διόρθωση της εγγραφής στο Κτηματολόγιο, είτε πλήρως είτε μερικώς. Νομιμοποιείται προς άσκηση όποιος έχει έννομο συμφέρον, υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχει παρέλθει η αποκλειστική προθεσμία εντός της οποίας μπορεί να κινηθεί η διαδικασία. Η εκδίκαση υπάγεται στη νέα τακτική διαδικασία, αν και κατά τον εισηγητή δεν θα έπρεπε, γιατί εξετάζονται μάρτυρες, οπότε θα ήταν καταλληλότερο να θεσπιζόταν ταχεία διαδικασία κατά τα πρότυπα 591 επ. ΚΠολΔ. Αποκλειστική προθεσμίαΗ αγωγή πρέπει να ασκηθεί μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του έτους μέσα στο οποίο συμπληρώνονται 8 έτη από την έναρξη της προθεσμίας. Η έναρξη αυτή τοποθετείται κατά τον χρόνο δημοσίευσης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της απόφασης του Δ.Σ. του Φορέα του Κτηματολογίου, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 3. Πρόκειται για απόλυτη, αποκλειστική προθεσμία, πέραν της οποίας το δικαίωμα χάνεται οριστικά. Ενάγοντες και εναγόμενοιΤην αγωγή νομιμοποιείται να ασκήσει όποιος έχει έννομο συμφέρον, στρεφόμενος κατά του φερόμενου ως δικαιούχου στην πρώτη εγγραφή ή των καθολικών του διαδόχων. Αν έχει υπάρξει ειδική διαδοχή, η αγωγή πρέπει να στραφεί υποχρεωτικά και κατά των ειδικών διαδόχων, εκτός από τον αρχικό δικαιούχο. Ειδική πρόβλεψη υπάρχει για την περίπτωση όπου στην εγγραφή αναφέρεται εκκρεμής αίτηση διόρθωσης προς τις Επιτροπές του άρθρου 7Α του ν. 2308/1995: η αγωγή τότε στρέφεται και κατά του αιτούντος τη διόρθωση, ενώ με την κατάθεση της αγωγής τερματίζεται αυτοδικαίως η εκκρεμής διοικητική διαδικασία. Τι συμβαίνει στην περίπτωση που αποβιώσει ο εναγόμενοςΟ νόμος, με διάταξη κατά παρέκκλιση, επιτρέπει τη νόμιμη άσκηση της αγωγής ακόμη και αν ο εναγόμενος έχει αποβιώσει πριν από την κατάθεση ή την επίδοσή της, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή έχει καταχωριστεί εμπρόθεσμα στο κτηματολογικό φύλλο. Στην περίπτωση αυτή, προβλέπεται ειδική διαδικασία διακοπής της δίκης με δήλωση του ενάγοντος και επανάληψής της κατά τους κανόνες του ΚΠολΔ (άρθρα 289-292). Κρίσιμη η καταχώριση στο κτηματολογικό φύλλοΗ κατάθεση και καταχώριση της αγωγής στο κτηματολογικό φύλλο έχει καθοριστική σημασία: θεωρείται ότι νομιμοποιεί πλήρως την άσκηση της αγωγής, ακόμη και αν υπάρχουν τυπικές ελλείψεις (π.χ. προηγούμενος θάνατος εναγόμενου), εξασφαλίζοντας έτσι την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της διαδικασίας. Κατάργηση ειδικών διατάξεων για το ΔημόσιοΤέλος, η νομοθεσία προβλέπει ότι όταν ο εναγόμενος είναι το Ελληνικό Δημόσιο, δεν εφαρμόζεται η διάταξη του άρθρου 8 του α.ν. 1539/1938, η οποία απαιτούσε διατυπώσεις πριν την έγερση αγωγής κατά του Δημοσίου, αίροντας έτσι μια ιδιαίτερη δικονομική επιβάρυνση που ίσχυε στο παρελθόν. Δικαστική διόρθωση αρχικής εγγραφής «αγνώστου ιδιοκτήτη»Στη συνέχεια του πολύ ενδιαφέροντος panel, η Μάρα Ν. Ράμμου, Πρωτοδίκης Κορίνθου, ΜΔΕ, D.E.A., Υπ. ΔΝ., παρουσίασε αναλυτικά τα ένδικα βοηθήματα του άρθρου 6 παρ. 3 του ν. 2664/1998 που αποτελούν κρίσιμο πυλώνα για τη διασφάλιση των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων που απειλούνται από παραλείψεις ή ελλείψεις της κτηματογράφησης. Πρόκειται για μια ιδιότυπη διαδικασία που διαφέρει ουσιωδώς από τη συνήθη δικαστική διόρθωση και εστιάζει στη δυνατότητα προσφυγής ενώπιον του Κτηματολογικού Δικαστή, πριν την ανάγκη προσφυγής στο ακροατήριο μέσω αγωγής. Αίτηση αντί για αγωγήΌταν η αρχική εγγραφή χαρακτηρίζεται ως «άγνωστου ιδιοκτήτη», ο ενδιαφερόμενος που επικαλείται εγγραπτέο δικαίωμα μπορεί να προσφύγει με αίτηση ενώπιον του Κτηματολογικού Δικαστή (ή του Μονομελούς Πρωτοδικείου μέχρι τον διορισμό του πρώτου), ακολουθώντας τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας. Η αίτηση πρέπει να κοινοποιηθεί εντός 20 ημερών στο Ελληνικό Δημόσιο και να καταχωριστεί στο κτηματολογικό φύλλο, άλλως είναι απαράδεκτη. Τα ίδια ισχύουν και για κύριες παρεμβάσεις καθώς και για μεταγενέστερες αιτήσεις, που πρέπει να κοινοποιούνται στους προηγούμενους αιτούντες. Σε περίπτωση τελεσίδικης αποδοχής της αίτησης, η εγγραφή διορθώνεται. Εάν η αίτηση απορριφθεί, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ασκήσει αγωγή κατά του Ελληνικού Δημοσίου, ακολουθώντας την προαναφερόμενη διαδικασία της παραγράφου 2 του ίδιου άρθρου για την άσκηση αγωγής. Η άσκηση της αίτησης διακόπτει την προθεσμία για την αγωγή, η οποία συνεχίζεται μόνο εάν ο αιτών παραιτηθεί ή απορριφθεί τελεσιδίκως η αίτηση, και μόνο εφόσον ασκήσει την αγωγή εντός έξι μηνών από τότε. Ειδικές περιπτώσεις: μερική εγγραφή ή χρησικτησίαΗ διαδικασία διαφοροποιείται όταν η εγγραφή είναι μερικώς υπέρ αγνώστου ιδιοκτήτη και μερικώς υπέρ τρίτου. Στην περίπτωση αυτή, η διαδικασία γίνεται μόνο με αγωγή, η οποία απευθύνεται κατά του Δημοσίου και κατά του τρίτου που αναγράφεται ως δικαιούχος. Ομοίως, όταν ο αιτών επικαλείται ως τίτλο την έκτακτη χρησικτησία, η διόρθωση γίνεται με αγωγή και όχι αίτηση, εκτός εάν πρόκειται για οριζόντια ή κάθετη ιδιοκτησία, οπότε προβλέπεται η δυνατότητα αίτησης ακόμα και με τίτλο κτήσης τη χρησικτησία. Εξωδικαστική διόρθωση πρώτων κτηματολογικών εγγραφώνΗ Μαρία Πιτσάκη, Δικηγόρος Αθηνών, περιέγραψε τη δυνατότητα εξωδικαστικής διόρθωσης των αρχικών εγγραφών που περιλαμβάνει διοικητικού χαρακτήρα διαδικασίες, οι οποίες επιχειρούν να προσφέρουν ένα ταχύτερο και λιγότερο δαπανηρό μέσο διόρθωσης, χωρίς να απαιτείται η προσφυγή στα πολιτικά δικαστήρια. Οι βασικές νομικές βάσεις της εξωδικαστικής διόρθωσης εντοπίζονται στα άρθρα 18 (πρόδηλα σφάλματα), 6 παρ. 4 (οίκοθεν διόρθωση), 19 παρ. 2 (γεωμετρική μεταβολή), 19 παρ. 4 και 5 (δασικές εκτάσεις) του ν. 2664/1998. Τι είδους λάθη διορθώνονται εξωδικαστικάΟι αιτήσεις διόρθωσης μπορούν να αφορούν μεμονωμένα ή και σωρευτικά: το πρόσωπο του δικαιούχου, το είδος του δικαιώματος, τα στοιχεία του γεωτεμαχίου ή του τίτλου, την εσφαλμένη αντιστοίχιση ΚΑΕΚ (π.χ. απόδοση σε λάθος θέση), και συνδυαστικά, περιπτώσεις πρόδηλου σφάλματος με γεωμετρική μεταβολή. Διόρθωση πρόδηλων σφαλμάτωνΠρόκειται για τη βασική διοικητική οδό διόρθωσης λαθών εγγραφής που ρυθμίζεται στο άρθρο 18 του ν. 2664/1998. Η αίτηση μπορεί να υποβληθεί ηλεκτρονικά ή δια ζώσης. Νομιμοποιούνται: οι δικαιούχοι, τρίτοι με έννομο συμφέρον (όπως δανειστές ή διάδοχοι), συμβολαιογράφοι (μόνο αν έπεται καταχώριση πράξη τους), ο Προϊστάμενος Κτηματολογικού Γραφείου (αυτεπαγγέλτως), ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης (κατόπιν αιτήματος ή αυτεπαγγέλτως). Ειδικά για περιπτώσεις αγνώστου ιδιοκτήτη, απαιτείται επίδοση της αίτησης στο Δημόσιο, με προσκόμιση της έκθεσης επίδοσης στο Κτηματολογικό Γραφείο. Εξαιρέσεις στην υποχρέωση επίδοσης ισχύουν αν: ο τίτλος έχει ήδη καταχωριστεί στο κτηματολογικό φύλλο, πρόκειται για δημόσιο παραχωρητήριο, ο τίτλος αφορά οριζόντια ή κάθετη ιδιοκτησία ή ακίνητο εντός σχεδίου. Η προθεσμία απάντησης του Δημοσίου είναι 60 ημέρες, ενώ η απόφαση του Προϊσταμένου πρέπει να εκδοθεί εντός 30 εργασίμων ημερών. Η άπρακτη παρέλευση δεν συνιστά σιωπηρή απόρριψη, ενώ της απόφασης προβλέπεται προσφυγή εντός 30 ημερών. Οίκοθεν διόρθωση λόγω ήδη καταχωρισμένων τίτλωνΤο άρθρο 6 παρ. 4 του ν. 2664/1998 καλύπτει περιπτώσεις όπου πριν από την κτηματογράφηση είχε επέλθει μεταβίβαση, κατάργηση, επιβάρυνση ή αλλοίωση δικαιώματος μέσω ήδη καταχωρημένων στο Υποθηκοφυλακείο πράξεων. Εφόσον δεν υπάρχει ασυμβίβαστη εγγραφή στο φύλλο, επιτρέπεται αίτηση. Η αίτηση συνοδεύεται από τίτλο και πιστοποιητικό μεταγραφής ή ισοδύναμη δικηγορική βεβαίωση και απόσπασμα διαγράμματος. Ειδικές ρυθμίσεις για δασικά ακίνηταΓια τα δασικά ακίνητα προβλέπεται στο άρθρο 19 παρ. 4 του ν. 2664/1998 ότι για περιοχές χωρίς κυρωμένο δασικό χάρτη απαιτείται απόφαση επιτροπής επί αντιρρήσεων ή πράξη Δασάρχη. Από την άλλη, σε περιοχές με κυρωμένο χάρτη (άρθρο 19 παρ. 5) η αίτηση διόρθωσης μπορεί να εφαρμοστεί μόνο αν σωρευτικά: δικαιούχος είναι το Δημόσιο ή Διεύθυνση Δα η περιοχή έχει εξαιρεθεί ή υπάρχει απόφαση επί αντιρρήσεων με παρέλευση 2 μηνών υπάρχει τίτλος μεταγραμμένος πριν ή σύντομα μετά την κτηματογράφηση η εγγραφή βασίζεται αποκλειστικά στο τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου ή σε παλαιές δικαστικές αποφάσεις του 19ου αιώνα. Τυπικές και τεχνικές προϋποθέσειςΣε κάθε περίπτωση, η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από: αντίγραφο τίτλου, πιστοποιητικό μεταγραφής ή ισοδύναμο δικηγορικό έγγραφο, τοπογραφικό διάγραμμα όπου απαιτείται (ιδίως σε γεωμετρικές μεταβολές), ηλεκτρονική υποβολή διαγράμματος και αποδεικτικό, επί ποινή απαραδέκτου. Οι δασικές υπηρεσίες έχουν ιδιαίτερο καθεστώς: προσκομίζουν διάγραμμα από τον δασικό χάρτη και γεωμετρικό διάγραμμα από το Κτηματολόγιο. Η διόρθωση γεωμετρικών στοιχείωνΕιδικά για τη διόρθωση γεωμετρικών στοιχείων, η Δέσποινα Ανδρουλάκη, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π., ανέλυσε στην εισήγησή της ότι η διαδικασία βασίζεται στη σύνταξη και την υποβολή Τοπογραφικού Διαγράμματος Γεωμετρικών Μεταβολών (ΤΔΓΜ) και έχει πλέον θεσμικά εξοπλιστεί με νέο, πλήρως ψηφιοποιημένο κανονιστικό πλαίσιο, βάσει του νόμου 5142/2024. Το περιεχόμενο του Τοπογραφικού ΔιαγράμματοςΤο τοπογραφικό διάγραμμα, όπως προβλέπεται, περιλαμβάνει: Αποτύπωση έκτασης με κτίσματα και λοιπές κατασκευές Όρια και εμβαδά του γεωτεμαχίου και των επί μέρους τμημάτων του Συντεταγμένες κορυφών σε ΕΓΣΑ ’87 Εμπλεκόμενα ΚΑΕΚ και όμορες ιδιοκτησίες Οδοποιία, υδατορέματα, οριογραμμές αιγιαλού/παραλίας/δασικών εκτάσεων Όροι δόμησης και ρυμοτομίας Απεικόνιση της θέσης της έκτασης σε υπόβαθρο Χωρικές μεταβολές στα κτηματολογικά διαγράμματα και η τελική τους αποτύπωση Δήλωση μηχανικού για την τεχνική επάρκεια και εφαρμοσιμότητα Η υποβολή γίνεται ηλεκτρονικά, με αυτόματη λήψη Κωδικού Ηλεκτρονικού Διαγράμματος (ΚΗΔ), ο οποίος συνοδεύεται από «Αναφορά Εφαρμογής» του Εθνικού Κτηματολογίου. Η νέα διαδικασία διόρθωσης γεωμετρικών στοιχείωνΟ νόμος 5142/2024 εισάγει δομημένη και διαφανή διαδικασία, με συμμετοχή των πιστοποιημένων μηχανικών κτηματολογίου (ΠΜΚ) και πολλαπλά στάδια ελέγχου και ενστάσεων. Η αίτηση καταχωρίζεται ηλεκτρονικά στα Κτηματολογικά Φύλλα (ΚΦ) των επηρεαζόμενων ακινήτων και ο αιτών οφείλει να κοινοποιήσει εντός 20 ημερών την αίτηση στους όμορους δικαιούχους και συγκύριους. Οι επηρεαζόμενοι μπορούν να συναινέσουν ή να υποβάλουν αντιρρήσεις εντός 30 ημερών. Αν δεν εκφραστούν αντιρρήσεις, η συναίνεση τεκμαίρεται και εκδίδεται απόφαση από το Ελληνικό Κτηματολόγιο, που καταχωρίζεται προσωρινά. Αντιρρήσεις κατά της απόφασης αυτής υποβάλλονται εντός 2 μηνών στον Κτηματολογικό Δικαστή. Αν υπάρχουν αντιρρήσεις, ο φάκελος ανατίθεται μέσω αλγοριθμικής κλήρωσης σε Πιστοποιημένο Μηχανικό Κτηματολογίου, ο οποίος εκδίδει τεκμηριωμένη απόφαση, που κοινοποιείται σε όλους τους εμπλεκομένους. Αν η προθεσμία για προσφυγή παρέλθει άπρακτη, η απόφαση ενσωματώνεται οριστικά στο Κτηματολόγιο. Αν κατά της απόφασης του πιστοποιημένου μηχανικού υποβληθεί προσφυγή εντός 30 ημερών, εξετάζεται από δευτεροβάθμιο όργανο κρίσης. Η νέα απόφαση κοινοποιείται και μπορεί επίσης να προσβληθεί ενώπιον του Κτηματολογικού Δικαστή εντός 2 μηνών. Καίριο το αποδεικτικό υποβολής και η δήλωση μηχανικούΤο αποδεικτικό ηλεκτρονικής υποβολής αποτελεί προϋπόθεση παραδεκτού, ενώ η δήλωση του μηχανικού για τη δυνατότητα τεχνικής εισαγωγής της μεταβολής αποτελεί πυλώνα νομιμότητας της όλης διαδικασίας. Η ποιότητα και ακρίβεια του τοπογραφικού διαγράμματος είναι, εν τέλει, το μέσο με το οποίο εξασφαλίζεται η γεωχωρική ακεραιότητα του Εθνικού Κτηματολογίου. Κτηματολογική διαμεσολάβηση για τη διόρθωση κτηματολογικών εγγραφώνΗ Νατάσα Δ. Γκούμα, Δικηγόρος παρ΄ Αρείω Πάγω, Κτηματολογική Διαμεσολαβήτρια, ΜΔΕ Κτηματολογικό Δίκαιο ΑΠΘ, μίλησε στην εισήγησή της για την εισαγωγή της υποχρεωτικής διαμεσολάβησης πριν την έγερση της αγωγής για τη διόρθωση των κτηματολογικών εγγραφών, με στόχο την ταχύτερη επίλυση και την αποφόρτιση των δικαστηρίων. Προϋπόθεση παραδεκτού η υποχρεωτική διαμεσολάβησηΠριν από τη συζήτηση της αγωγής, ο ενάγων υποχρεούται να προσκαλέσει όλους τους εναγόμενους, εκτός από όσους είναι αγνώστου διαμονής, σε υποχρεωτική αρχική συνεδρία διαμεσολάβησης, άλλως η αγωγή απορρίπτεται ως απαράδεκτη. Η πρόσκληση μπορεί να γίνει μέσω της αγωγής ή με ιδιαίτερο δικόγραφο, ενώ η συνεδρία λαμβάνει χώρα ενώπιον πιστοποιημένου Κτηματολογικού Διαμεσολαβητή, εγγεγραμμένου στο ειδικό ηλεκτρονικό μητρώο που τηρείται από την Κεντρική Επιτροπή Διαμεσολάβησης του ν. 4640/2019. Έννομες συνέπειεςΣε περίπτωση αδικαιολόγητης μη εμφάνισης των εναγόμενων, το δικαστήριο επιβάλλει αυξημένη δικαστική δαπάνη. Εφόσον επιτευχθεί συμφωνία, το πρακτικό διαμεσολάβησης καταχωρίζεται στο κτηματολογικό φύλλο και επέρχεται διόρθωση της εγγραφής. Ειδικά όταν η αγωγή περιλαμβάνει και γεωμετρικές μεταβολές, το πρακτικό πρέπει επί ποινή ακυρότητας να συνοδεύεται από: τοπογραφικό διάγραμμα γεωμετρικών μεταβολών, και αποδεικτικό ηλεκτρονικής υποβολής του στο πληροφοριακό σύστημα του Κτηματολογίου. Νομική φύση και ισχύς του πρακτικού διαμεσολάβησηςΓια το περιεχόμενο, τη διαδικασία και τη νομική ισχύ του πρακτικού διαμεσολάβησης εφαρμόζονται κατά αναλογία οι διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 3 και άρθρου 7 του ν. 4640/2019 καθώς και των παρ. 1 και 2 του άρθρου 8 του ίδιου νόμου. Συνεδρία διαμεσολάβησης, διέπεται από εμπιστευτικότητα: δεν τηρούνται πρακτικά, και όσα συζητούνται δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποδεικτικά στο δικαστήριο. Το πρακτικό που παράγεται, όμως, φέρει αυξημένο αποδεικτικό κύρος, όταν καταλήγει σε συμφωνία. Όταν από τη διαμεσολάβηση προκύψει συμφωνία, τότε το σχετικό πρακτικό υπογράφεται από όλα τα μέρη και τους πληρεξούσιους δικηγόρους τους, κατατίθεται στο αρμόδιο δικαστήριο και καθίσταται εκτελεστός τίτλος, ισοδύναμος με δικαστική απόφαση. Στην πράξη, το πρακτικό μπορεί να οδηγήσει σε διόρθωση της εγγραφής στο Κτηματολόγιο, κατάργηση εκκρεμούς δίκης και παρεμπόδιση άσκησης νέας αγωγής για το ίδιο αντικείμενο λόγω δεδικασμένου. Η καταχώριση του πρακτικού διαμεσολάβησης στο κτηματολογικό φύλλο, εφόσον επιτευχθεί συμφωνία έχει διορθωτικό χαρακτήρα για την εγγραφή, λειτουργεί ως πλήρης εξώδικη αναγνώριση εμπράγματου δικαιώματος, δεσμεύει όλα τα μέρη που μετείχαν στη συνεδρία και υπέγραψαν το πρακτικό, και τυγχάνει δημόσιας πίστης, όπως κάθε καταχώριση στο Κτηματολόγιο. Υποχρεωτική συμμετοχή Δημοσίου και δημοσίων φορέωνΚατά παρέκκλιση των αντίθετων διατάξεων του ν. 4640/2019, όταν η διαφορά αφορά το Ελληνικό Δημόσιο, Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, η συμμετοχή στην Υποχρεωτική Αρχική Συνεδρία είναι δεσμευτική. Η εκπροσώπησή τους γίνεται από λειτουργούς του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, έμμισθους νομικούς συμβούλους ή δικηγόρους με ειδικό πληρεξούσιο. Οι εκπρόσωποι υπογράφουν όλα τα πρακτικά διαμεσολάβησης (έναρξης, περάτωσης, συμφωνίας ή μη συμφωνίας). Ιδιαίτερα, οι λειτουργοί του ΝΣΚ δικαιούνται να συμμετάσχουν μέσω τηλεδιάσκεψης, εκτός αν ζητήσουν έγγραφα φυσική παρουσία. Ωστόσο, όπως επεσήμανε και η συντονίστρια του panel, Κ. Εμμανουηλίδου,οι παραπάνω διατάξεις σχετικά με το Δημόσιο και τους δημόσιους φορείς είναι πρακτικά ανεφάρμοστες, καθώς ο νομικός σύμβουλος του ΝΣΚ ή των ΟΤΑ δεν επιτρέπεται να προχωρήσει σε συμβιβασμό. Επιπλέον, η εισηγήτρια αναφέρθηκε και στην περίπτωση αποτυχίας της κτηματολογικής διαμεσολάβησης, επισημαίνοντας ότι επικρατεί ανασφάλεια ως προς τις προθεσμίες έναρξης και λύσης, οπότε στην πράξη επιλέγεται η παράλληλη τήρηση του κτηματολογικού νόμου και της τακτικής διαδικασίας, κάτι που φυσικά αντί να διευκολύνει τη διαδικασία, επιβαρύνει περαιτέρω τους διαδίκους. Από την Αλεξιάννα Τσότσουπηγή news.b2green.gr View full Άρθρου

1. Ποιο πρόβλημα έχει προκύψει με τους οικισμούς; Το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε -με μια σειρά αποφάσεών του το 2017, το 2019 και το 2022-, τα όρια οικισμών στο Λασίθι, το Πήλιο και την Πάρο, τα οποία είχαν καθοριστεί με αποφάσεις Νομαρχών. Συγκεκριμένα, το ΣτΕ έκρινε αναρμόδιους τους Νομάρχες και ανεπαρκή τα κριτήρια οριοθέτησης που ακολούθησαν. Οι αποφάσεις αυτές αφ’ ενός οδήγησαν τους συγκεκριμένους οικισμούς σε οικοδομική αδράνεια, καθώς εκεί δεν εκδόθηκε ούτε μία οικοδομική άδεια επί σειρά ετών και ως σήμερα, αφ’ ετέρου έθεσε εν δυνάμει σε αμφισβήτηση την οριοθέτηση και των υπόλοιπων, 12.000 οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων σε ολόκληρη την ελληνική Επικράτεια, που δεν είναι θεσμοθετημένοι με Προεδρικό Διάταγμα, αλλά με αποφάσεις Νομαρχών. 2. Τι προέβλεπε το Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ) που πρότεινε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας; Το ΠΔ καθόρισε τα κριτήρια και τη μεθοδολογία για την οριοθέτηση των οικισμών προ του 1983 και κάτω των 2.000 κατοίκων. Αυτά οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη οι μελετητές κατά την οριοθέτηση των οικισμών, είτε κατά την εκπόνηση Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, είτε με αυτοτελείς μελέτες οριοθέτησης ανά την επικράτεια. Για πρώτη φορά ενοποιήθηκε, επικαιροποιήθηκε και κατέστη συνεκτική η αποσπασματική νομοθεσία που ίσχυε, από τη μία για τους οικισμούς προ του 1923 και από την άλλη για τους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων. Για τον λόγο αυτό, το νέο ΠΔ αποκατέστησε την αξία των ιδιοκτησιών και εμπέδωσε την ασφάλεια δικαίου στους οικισμούς της χώρας μας. Εξάλλου, η υπογραφή του ΠΔ ήταν απολύτως αναγκαία, προκειμένου να προχωρούν χωρίς καθυστέρηση οι μελέτες και να εξασφαλιστεί η υλοποίηση του εμβληματικού προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης». 3. Το ΠΔ αφορά όλους τους οικισμούς της χώρας; Όχι, από το πεδίο εφαρμογής του ΠΔ εξαιρούνται: i) οι οικισμοί άνω των 2000 κατοίκων ii) οι νέοι οικισμοί μετά το 1983 iii) οι παραλιακοί οικισμοί που εντάσσονται σε Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ), σε συγκεκριμένες περιφερειακές ενότητες όπως η Αττική, η Εύβοια, η Κορινθία, η Θεσσαλονίκη, η Πιερία και η Χαλκιδική. 4. Ποιο είναι το ζήτημα που ανέκυψε κατά την επεξεργασία του ΠΔ στο Συμβούλιο της Επικρατείας; Το ζήτημα ανέκυψε κατόπιν της απόρριψης από το ΣτΕ της Ζώνης Γ (στα εξωτερικά όρια του οικισμού που είχαν οριοθετηθεί) και αφορούσε αποκλειστικά και μόνο αδόμητα ακίνητα στη Ζώνη αυτή, των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων και μόνον τις περιπτώσεις στις οποίες οι νομαρχιακές αποφάσεις οριοθέτησης δεν πληρούσαν τα απαιτούμενα επιστημονικά κριτήρια. 5. Ποια είναι η λύση που προκρίνει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας; Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έρχεται να επιλύσει αυτή την εκκρεμότητα, με την εισαγωγή δύο νέων πολεοδομικών εργαλείων: i. τη Ζώνη Ανάπτυξης Οικισμού και ii. την Περιοχή Ειδικών Χρήσεων, με γνώμονα τη δημογραφική πρόκληση που αντιμετωπίζουν αυτοί οι οικισμοί, την προστασία εμπράγματων δικαιωμάτων που έχουν αποκτηθεί καλόπιστα, καθώς και τη σταθερότητα της σχέσης κράτους-πολίτη. Με τα δύο αυτά εργαλεία, επιλύουμε την κανονιστική ασάφεια, ενισχύουμε την προοπτική των μικρών οικισμών, με σεβασμό στην ταυτότητα και την ιστορική κληρονομιά του κάθε τόπου, για μια Ελλάδα χωροταξικά ασφαλή, αναπτυξιακά ισχυρή με προτεραιότητα στην αποκέντρωση και στήριξη του δημογραφικού. 6. Τι προβλέπουν τα δύο νέα πολεοδομικά εργαλεία; Η Ζώνη Ανάπτυξης Οικισμού (Ζ.Α.Ο.) είναι ένα νέο πολεοδομικό εργαλείο για την υποστήριξη και ενίσχυση του περιφερειακού δικτύου οικισμών, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του δημογραφικού και ενίσχυσης της αποκέντρωσης. Βρίσκεται εντός οικισμού και προσομοιάζει στη Ζώνη Β1 αυτού. Αφορά οικισμούς μέχρι και 700 κατοίκους. Μέσω του εργαλείου αυτού, προβλέπεται η δυνατότητα, κατά την οριοθέτηση των οικισμών στο πλαίσιο του προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» να διευρύνεται το όριό τους πέραν της Ζώνης Β1, έως το σημερινό όριο του οικισμού, κατόπιν ειδικής τεκμηρίωσης. Στη Ζ.Α.Ο. άρτια θα θεωρούνται τα οικόπεδα με ελάχιστο εμβαδόν αρτιότητας από 500 τ.μ. έως 2.000 τ.μ. και πρόσωπο ελάχιστου μήκους 10 μ. σε κοινόχρηστη οδό. Το εμβαδόν αρτιότητας και το ελάχιστο μήκος προσώπου σε κοινόχρηστη οδό εξειδικεύονται με το ΠΔ οριοθέτησης του οικισμού. Για τα λοιπά μεγέθη, όρους και περιορισμούς δόμησης, ισχύουν τα οριζόμενα για την ζώνη Β1. Επιτρεπόμενες χρήσεις γης μπορούν να είναι αυτές που επιτρέπονται στις Ζώνες Β και Β1, κατόπιν τεκμηρίωσης. Η Περιοχή Ειδικών Χρήσεων (Π.Ε.Χ). αποτελεί ένα πολεοδομικό εργαλείο που αφορά στους οικισμούς με πληθυσμό 701 – 2000 κατοίκους. Στους οικισμούς αυτούς, εισάγεται η δυνατότητα κατά την οριοθέτησή τους στο πλαίσιο του προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» να καθορίζεται ως Π.Ε.Χ. η περιοχή εκείνη που εκτείνεται πέραν της Ζώνης Β1 και φτάνει έως το σημερινό όριο του οικισμού. Στην Π.Ε.Χ., άρτια θα θεωρούνται τα γήπεδα με ελάχιστο εμβαδόν αρτιότητας από 2.000 τ.μ. έως 4.000 τ.μ. και πρόσωπο ελάχιστου μήκους 15 μ. σε κοινόχρηστη οδό. Επιτρεπόμενες χρήσεις γης μπορούν να είναι αυτές που επιτρέπονται στις Ζώνες Β και Β1, κατόπιν τεκμηρίωσης, με βάση τα ειδικότερα χαρακτηριστικά της περιοχής αυτής, ώστε να αποφεύγονται πιθανές μεταξύ τους συγκρούσεις και η ανεξέλεγκτη κατανάλωση φυσικών πόρων. 7. Για ποιο λόγο το Υπουργείο εισάγει αυτή τη ρύθμιση τώρα; Η άμεση υπογραφή του ΠΔ υπήρξε αναγκαία προϋπόθεση προκειμένου να δοθούν οι απαιτούμενες κατευθύνσεις στους μελετητές των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων και, με τον τρόπο αυτό, να διασφαλιστεί η υλοποίηση του εμβληματικού προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», της μεγαλύτερης μεταρρύθμισης οργάνωσης του χώρου από καταβολής του ελληνικού κράτους. Κατά την εκπόνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Τ.Π.Σ) και των Ειδικών Πολεδομικών Σχεδίων (Ε.Π.Σ.), οι μελετητές ξεκινούν από τον πυρήνα του οικισμού και επεκτείνουν σταδιακά τη μελέτη τους προς τις εξωτερικές ζώνες των οικισμών. Συνεπώς, οποιαδήποτε καθυστέρηση στην έγκριση του ΠΔ θα έθετε σε κίνδυνο όλο το πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», που αποτελεί ορόσημο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Παράλληλα, εισάγεται με γνώμονα την αποκέντρωση και την ανταπόκριση στη δημογραφική πρόκληση. 8. Αυτή η νομοθετική παρέμβαση είναι αποσπασματική ή μέρος μίας ευρύτερης πολεοδομικής μεταρρύθμισης; Αυτή τη στιγμή στη χώρα μας συντελείται ουσιαστική πολεοδομική μεταρρύθμιση, που είχε να γίνει πάνω από 100 χρόνια. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχωρά στην κωδικοποίηση της πολεοδομικής νομοθεσίας και εκπονεί το εμβληματικό πρόγραμμα πολεοδομικού σχεδιασμού «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» για όλη την Επικράτεια. Για πρώτη φορά μπαίνει τάξη στον χώρο με σαφείς κανόνες, με προϋπολογισμό που αγγίζει το ένα δισεκατομμύριο ευρώ και αφορά πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Περιλαμβάνει: 227 Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια για 731 Δημοτικές Ενότητες 18 Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια για 99 Δημοτικές Ενότητες 12 Αυτοτελείς Μελέτες Οριοθέτησης Οικισμών Αυτοτελή Μελέτη για Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή Δόμησης (Ζ.Υ.Σ.) και Αυτοτελή Μελέτη Χαρακτηρισμού Δημοτικών Οδών. View full Άρθρου

Η Σύμβαση για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς (UNESCO, 1972) συνιστά ένα μοναδικό νομικό πλαίσιο με δημόσιο και συλλογικό χαρακτήρα με σκοπό την προστασία ορισμένων μνημείων της φύσης και του πολιτισμού που έχουν εξαιρετική οικουμενική αξία και πρέπει να προστατεύονται ως μέρος της κοινής κληρονομιάς της ανθρωπότητας. Ο πυρήνας της Σύμβασης βασίζεται στη θέση ότι η φθορά ή η εξαφάνιση οποιουδήποτε στοιχείου ενός μνημείου μιας χώρας πληγώνει την κληρονομιά όλης της ανθρωπότητας. Κάθε Κράτος συντάσσει έναν προσωρινό κατάλογο με τα προτεινόμενα προς εγγραφή μνημεία στον κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Με βάση τον κατάλογο αυτό υποβάλλεται o πλήρης φάκελος κάθε μνημείου. Απαραίτητη προϋπόθεση της υποψηφιότητας είναι η εκπόνηση σχεδίου διαχείρισης σύμφωνα με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και η αξιολόγηση των επιπτώσεων στα μνημεία από την κλιματική αλλαγή και από κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντολογικές παραμέτρους. Επίσης τα συμβαλλόμενα μέρη οφείλουν να εγγυώνται ότι διαθέτουν επαρκείς μηχανισμούς για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του τουρισμού πριν από την εγγραφή ενός μνημείου στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς και να παρακολουθούν τις τουριστικές δραστηριότητες στα ήδη εγγεγραμμένα μνημεία. Μόνο δεκαεννέα ελληνικά μνημεία έχουν χαρακτηρισθεί μέχρι σήμερα παγκόσμια μνημεία με συνέπεια την μη επαρκή προβολή της ποικιλομορφίας και της διαχρονικότητας της πολιτιστικής μας κληρονομίας. Επιπλέον έχει δοθεί έμφαση στην κλασική και βυζαντινή περίοδο, ενώ απουσιάζουν μνημεία της παλαιολιθικής εποχής και των νεώτερων προϊστορικών χρόνων, όπως το Απήδημα (hommo sapiens), Σπήλαια (Διρός, Αλεπότρυπα). Δισπηλιό (οι πασσαλόπηκτες καλύβες της περιοχής των Άλπεων έχουν ήδη εγγραφεί στον κατάλογο), Σέσκλο, Διμίνη, Μινωικός πολιτισμός, Κυκλαδικός πολιτισμός. Θετικά κρίνεται η εγγραφή του Ζαγορίου στον κατάλογο (2024) ως πολιτιστικό τοπίο που αναδεικνύει την αλληλεπίδραση των έργων του ανθρώπου και του φυσικού περιβάλλοντος. Ο Μινωικός πολιτισμός θεωρείται ένας από τους λαμπρότερους πολιτισμούς του προϊστορικού Αιγαίου και έχει χαρακτηριστεί ως ο πρώτος μεγάλος ευρωπαϊκός πολιτισμός που απέκτησε σύστημα γραφής. Από το δεύτερο μισό της 3ης χιλιετίας έως τα τέλη της 2ης χιλιετίας μαρτυριούνται τρεις εντελώς διαφορετικές γραφές: η γραμμική Α, η ιερογλυφική και γραμμική Β. Το Μινωικό Ανάκτορο είχε διάφορον προορισμό: ήταν συγχρόνως κατοικία και έδρα του βασιλέως, των ανώτερων αξιωματούχων, του ιερατείου και της διοίκησης, κέντρο διοικητικό και οικονομικό της επικράτειας. Επίσης ήταν ιερό λόγω της βαθιάς σχέσης του βασιλιά και του βασιλικού οίκου προς τη θεότητα. Ο πολλαπλός αυτός ρόλος καθόρισε, όπως ήταν φυσικό, τον χαρακτήρα και την αρχιτεκτονική μορφή των Μινωικών Ανακτόρων. Πολυδαίδαλα και λαβυρινθώδη, με σοφή κατανομή του φωτός και της σκιάς, ήταν θαυμάσια προσαρμοσμένα στο κλίμα και ανταποκρίνονταν στις πολλαπλές πρακτικές και ψυχικές ανάγκες της πανάρχαιας ζωής, την οποία για αιώνες στέγασαν. Τα περισσότερα από τα Ανακτορικά Κέντρα έχουν κοινά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Αποτελούνται από μια μεγάλη, ορθογώνια κεντρική αυλή, γύρω από την οποία υπάρχουν πολυώροφες πτέρυγες με διάφορες χρήσεις: κατοικίες, χώροι υποδοχής, θέατρα, αρχεία θησαυροφυλάκια, ιερά, αποθήκες, εργαστήρια λιθοξόων, χαλκέων, κεραμέων, χρυσοχόων, σφραγιδογλύφων. Η οικουμενική αξία των μνημείων τεκμηριώνεται με την εκπόνηση συγκριτικής μελέτης για τις σχέσεις και αλληλοεπιδράσεις των Μινωιτών με άλλους πολιτισμούς που άκμασαν την ίδια εποχή. Με την εισαγωγή του χαλκού στην Κρήτη αρχίζει μια νέα περίοδος με την ανάπτυξη της ναυτιλίας, του εμπορίου και των εξωτερικόν σχέσεων. Οι βασιλείς της Κνωσού έθεσαν τις βάσεις της λεγομένης μινωικής θαλασσοκρατορίας με την ίδρυση εμπορικών σταθμών σε διάφορα σημεία του Αιγαίου. Οι επαφές με την Αίγυπτο βεβαιώνονται ήδη από το 2600 π.Χ. με αποκορύφωμα την περίοδο μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Κρήτη 1700 π.Χ. Αρχικά ο λόγος των σχέσεων ήταν το ανταλλακτικό εμπόριο προϊόντων, με αποτελέσματα την ανταλλαγή τεχνολογικών γνώσεων, εικονογραφικών θεμάτων, θρησκευτικών συμβόλων και επιστημονικών επιτευγμάτων (ιατρικές συνταγές, βότανα). Η αρχαιολογική έρευνα έχει τεκμηριώσει τις πολιτιστικές αλληλοεπιδράσεις των δυο λαών. Σε τοιχογραφία της Κνωσού εμφανίζονται μορφές με εικονογραφική επίδραση της Αιγύπτου,όπως γαλάζιοι πίθηκοι και οι νέγροι στρατιώτες, ενώ τοιχογραφίες στο Tell eb- Dab’a (Άβαρις) κοσμούνται με σκηνές ταυροθηρίας και ταυροκαθαψίων. Αναπτύχθηκαν επίσης και «διπλωματικές σχέσεις» και ανταλλαγή δώρων μεταξύ των δύο λαών κατά τη συνήθεια της εποχής. Σύμφωνα με Αιγυπτιακή επιγραφική μαρτυρία φαραωνική πρεσβεία ταξίδευσε στο Αιγαίο, ενώ σε τοιχογραφημένους τάφους αξιωματούχων του νέου βασιλείου (Θήβες) Πρεσβείες των Κεφτί, όπως αποκαλούσαν οι Αιγύπτιοι τους Μινωίτες, κομίζουν ως δώρα στους Φαραώ περίτεχνα σπονδικά αγγεία ανάλογα με τα ευρεθέντα στη Ζάκρο. Στο βασίλειο του αρχαίου Μάρι στη Συρία καταγράφονται εισαγωγές προϊόντων (δερμάτινα είδη, αγγεία και όπλα από πολύτιμα μέταλλα) από το Καπτάρ (Κρήτη) σε πήλινες πινακίδες στην Ακκαδική σφηνοειδή γραφή, ενώ η διακόσμηση του ανακτόρου του βασιλιά Ζιμρ-Λιμ θυμίζει τις μικρογραφικές τοιχογραφίες της Κνωσού. Η επαφή με την Αίγυπτο, με λαούς του Αιγαίου και της Ανατολής επέδρασαν στην εξέλιξη του μινωικού πολιτισμού χωρίς να παύσει να είναι αυτόχθων πολιτισμός της Κρήτης. Τα επί μέρους θέματα των διακοσμητικών παραστάσεων της μινωικής τέχνης δεν παρατίθενται, όπως στην Ανατολή, αλλά συντίθενται σε ένα ενιαίο σύνολο βάσει αισθητικών αρχών. Ένα από τα κριτήρια που στοιχειοθετούν την οικουμενική αξία είναι το κριτήριο (vi), το οποίο συνδέει ένα μνημείο με γεγονότα ή ζωντανές παραδόσεις, με ιδέες ή με πεποιθήσεις, με καλλιτεχνικά και λογοτεχνικά έργα που αποτελούν πηγή έμπνευσης για τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία. Η ερμηνεία των αναστηλώσεων Evans επηρεάστηκε από τα ιδεολογικά κινήματα της εποχής του μεσοπολέμου και αναδείχθηκε σε ένα διεθνές ακαδημαϊκό και πολιτικό ζήτημα με αποτέλεσμα την ευρεία διάδοση του μινωικού πολιτισμού και την επιρροή του σε όλες τις επονομαζόμενες Καλές Τέχνες. Κατά τη λεγόμενη ρωσική «Αργυρή Εποχή», οι θεατρικές παραγωγές του Leon Bakst για όπερα και μπαλέτο φέρουν πλήθος μινωικών διακοσμητικών στοιχείων και χρωμάτων. Στη Βενετία ο Mariano Fortuni δημιούργησε και παρουσίασε το 1907 το πέπλο “Κνωσός” διακοσμημένο με μινωικά μοτίβα εμπνευσμένα από τα αγγεία του φυτικού και θαλάσσιου ρυθμού. Ο Ted Shawn, πατέρας του αμερικανικού χορού, ερμήνευσε το 1919 τον τελετουργικό χορό Gnossienne ως ιερέας της Κνωσού μπροστά στο βωμό της θεάς των φιδιών. Οι Έλληνες λογοτέχνες μεταλαμπάδευσαν διεθνώς τον πολιτισμό αυτό. Ο Καζαντζάκης στα “Παλάτια της Κνωσού“ χαρακτηρίζει την Κνωσό ως ένα μεγάλο ρουμπίνι, ενώ την Φαιστό ,την Αμνισό, την Κυδωνία… ως μικρότερα ρουμπίνια. Περιγράφει το Παλάτι σαν μια πολιτεία με δρόμους, πλατείες, ναούς, θέατρα, πάρκα με πλήθος παράξενα λουλούδια και δένδρα, εργαστήρια, σχολεία για την εκμάθηση της κρητικής γραφής. Αναφέρεται γλαφυρά στον διάκοσμο των τοιχογραφιών. Εντυπωσιάζεται από την τοιχογραφία με τις πέρδικες στην είσοδο του “ξενώνα” ή Καραβάν Σεράι, νότια του ανακτόρου της Κνωσού “οι τοίχοι ήταν και εδώ ζωγραφισμένοι γύρω και τριγύρω με πέρδικες πλουμιστές, με λουλούδια, με μικρούς γαλάζιους πιθήκους, που πηδούσαν μέσα από από πυκνά ανθισμένα κλαδιά”. Στην πλοκή του έργου εντάσσει την καθημερινή ζωή των Mινωιτών, τις εορτές, τις ιερές τελετές, τους αθλητικούς αγώνες. Τονίζεται δε ιδιαίτερα η μινωική θαλασσοκρατορία, το εμπόριο και οι σχέσεις των Mινωιτών με την Αίγυπτο και άλλους πολιτισμούς της εγγύς Ανατολής. Στην “Αναφορά στον Γκρέκο “(Επιστροφή στην Κρήτη – Κνωσός) ο Καζαντζάκης αφηγείται την επίσκεψη του στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού “δε βλέπεις στο Παλάτι ετούτο την ισορρόπηση, τη γεωμετρική αρχιτεκτονική της Ελλάδος εδώ κυριαρχεί η φαντασία, η χάρη, το λεύτερο παιγνίδισμα της δημιουργικής δύναμης του ανθρώπου”. Διατυπώνει την άποψη ότι οι Mινωίτες αν και ήλθαν σε επαφή με άλλους πολιτισμούς της εποχής του χαλκού ανέπτυξαν τη δικό τους πολιτισμικό ιδίωμα. “Μια ανθρωπότητα καινούρια έζησε κι έπαιξε στα κρητικά χώματα, πρωτότυπη, διαφορετικιά από τους κατοπινούς Έλληνες, όλο ευκινησία και χάρη κι ανατολίτικη χλιδή”. O Οδυσσέας Ελύτης σε ένα από τα τελευταία έργα του (Τα δημόσια και τα ιδιωτικά), αναφέρει ότι οι πολιτισμοί πρέπει να αναγεννιούνται και να διαιωνίζονται “όπως το φως εξασφαλίζει στα φυτά τη χλωροφύλλη την απαραίτητη για να ανανεώνονται αέναα να υπαγορεύει και στο έργα τέχνης ορισμένα χαρακτηριστικά σκιρτήματα, ακόμη και μέσ’ απ’ τις πιο τρομερές θεομηνίες, που τσακίζουν πολιτισμούς, να πηδούν από τον ένα στον άλλον αιώνα και να περνούν βελονιές πάνω στο δέρμα του χρόνου. Να περνά η Παριζιάνα της Κνωσού στη συλλέκτρια των κρόκων της Θήρας, κι αυτή στην Κόρη με τον θαλλόν μυρσίνης, της Πάρου, κι αυτή στη Μυροφόρο τη ρόδινη με τη λαμπάδα, κι αυτή στην ωραία Αντριάνα των Αθηνών, κι αυτή στην Κόρη με το ρόδι της Αίγινας. Αν όχι τίποτε άλλο, επειδή κατοικούμε στα ίδια χώματα». Η ανάδειξη έξι Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων (Κνωσός, Φαιστός, Ζάκρος, Μάλια, Ζώμινθος, Κυδωνία) ως Παγκόσμιων Μνημείων της UNESCO θα συμβάλει στη διεθνή προβολή της διαχρονικότητας του Ελληνικού πολιτισμού. *Eλένη Μεθοδίου, αρχαιολόγος, πρώην αντιπρόεδρος της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO πηγή ecopress.gr View full Άρθρου