Σαν σήμερα, το 1923, ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ αποχωρεί από την Ελλάδα, σε ένα πολιτικό σκηνικό φορτισμένο από τη Μικρασιατική Καταστροφή, τον Εθνικό Διχασμό και τη σαρωτική επικράτηση του αντιμοναρχικού ρεύματος. Η αναχώρησή του δεν είναι μια τυπική πράξη, αλλά το επιστέγασμα μιας πορείας που είχε ξεκινήσει μέσα σε κρίση και καταλήγει σε θεσμική παύση της βασιλείας.
Μια βασιλεία που ξεκινά σαν πένθος
Ο Γεώργιος Β΄ κλήθηκε να διαδεχθεί τον πατέρα του, Κωνσταντίνο Α΄, εντελώς αιφνιδιαστικά στις 14/27 Σεπτεμβρίου 1922, σε ηλικία μόλις 32 ετών, λίγες εβδομάδες μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου. Η τελετή της στέψης του υπήρξε λιτή, σχεδόν υποτονική, με ελάχιστους παρόντες. Σύγχρονες μαρτυρίες αναφέρουν ότι το κλίμα δεν παρέπεμπε σε ανάρρηση νέου βασιλιά, αλλά θύμιζε περισσότερο τελετή κηδείας, προάγγελο των εξελίξεων που θα ακολουθούσαν.
Γεννημένος τον Ιούλιο του 1890 στο Τατόι, πρωτότοκος γιος του τότε διαδόχου Κωνσταντίνου και της Σοφίας της Πρωσίας, ο Γεώργιος ακολούθησε τη σχεδόν προδιαγεγραμμένη πορεία των βασιλικών οίκων της Belle Époque. Φοίτησε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, αποφοίτησε ως ανθυπολοχαγός Πεζικού και συνέχισε τις σπουδές του στη Στρατιωτική Ακαδημία του Βερολίνου, παραμένοντας εκεί έως τις παραμονές των Βαλκανικών Πολέμων.
Από τους Βαλκανικούς στον Εθνικό Διχασμό
Στους Βαλκανικούς Πολέμους υπηρέτησε στο πλευρό του πατέρα του, αρχιστράτηγου των ελληνικών δυνάμεων, και παρέμεινε κοντά του και στα ταραγμένα χρόνια του Εθνικού Διχασμού. Όταν ο Κωνσταντίνος Α΄ εξωθήθηκε σε παραίτηση τον Μάιο/Ιούνιο του 1917, ο Γεώργιος ακολούθησε την οικογένεια στην εξορία, ενώ στον θρόνο ανήλθε ο μικρότερος αδερφός του, Αλέξανδρος.
Η επιστροφή του στην Ελλάδα ήρθε στις 6/19 Δεκεμβρίου 1920, μετά την παλινόρθωση του Κωνσταντίνου. Ωστόσο, η εξέλιξη των γεγονότων αποδείχθηκε αμείλικτη. Η Μικρασιατική Καταστροφή σήμανε το οριστικό τέλος της ελληνικής παρουσίας στην Ανατολία και πυροδότησε μια αλυσίδα πολιτικών ανατροπών. Ο Κωνσταντίνος Α΄ παραιτήθηκε για δεύτερη και οριστική φορά, οι ηγέτες του αντιβενιζελικού χώρου συνελήφθησαν, δικάστηκαν και κάποιοι εκτελέστηκαν τον Νοέμβριο του 1922. Λίγους μήνες αργότερα, τον Ιανουάριο του 1923, ο πρώην βασιλιάς πέθανε εξόριστος στο Παλέρμο.
Η αποσύνθεση του αντιβενιζελικού χώρου
Το φθινόπωρο του 1923 η πολιτική ισορροπία γέρνει οριστικά υπέρ των βενιζελικών. Η αποτυχία του κινήματος Γαργαλίδη-Λεοναρδόπουλου οδηγεί σε περαιτέρω αποσύνθεση του αντιβενιζελικού στρατοπέδου. Στελέχη, όπως ο Ιωάννης Μεταξάς, καταφεύγουν στο εξωτερικό, αντιβενιζελικές εφημερίδες τίθενται προσωρινά εκτός κυκλοφορίας, ενώ βασιλόφρονες αξιωματικοί αποτάσσονται, αφήνοντας τον στρατό υπό σχεδόν πλήρη βενιζελικό έλεγχο.
Παρά τις αντιρρήσεις μετριοπαθών πολιτικών, όπως ο Θεμιστοκλής Σοφούλης, ο Γεώργιος Καφαντάρης και ο Παναγιώτης Δαγκλής, επικρατούν οι πιο ακραίες φωνές που ζητούν ξεκάθαρη λύση στο Πολιτειακό, με πρωταγωνιστές τον Θεόδωρο Πάγκαλο και τον Γεώργιο Κονδύλη. Οι εκλογές της 16ης Δεκεμβρίου για Συντακτική Συνέλευση, από τις οποίες απείχαν οι αντιβενιζελικοί, δίνουν στους βενιζελικούς συντριπτική κοινοβουλευτική υπεροχή.
Η έξοδος χωρίς τιμές
Χωρίς ουσιαστικό πολιτικό έρεισμα και αντιμέτωπος με παγιωμένα τετελεσμένα, ο Γεώργιος Β΄ αποδέχεται την πραγματικότητα. Στις 19 Δεκεμβρίου 1923 αποχωρεί από την Ελλάδα με προορισμό τη Ρουμανία, πατρίδα της συζύγου του Ελισάβετ. Η αναχώρηση έχει έντονο συμβολισμό. Δεν του παραχωρείται πολεμικό πλοίο, αλλά επιβιβάζεται στο πλοίο της γραμμής «Δάφνη», ενώ το άγημα στο λιμάνι του Πειραιά δεν αποδίδει τις προβλεπόμενες τιμές, κατόπιν εντολών της επαναστατικής κυβέρνησης Γονατά.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1776: Ο Τόμας Πέιν δημοσιεύει το πρώτο από τα κείμενα με τίτλο «Η Αμερικάνικη Κρίση», ένα πολιτικό μανιφέστο που ενισχύει το ηθικό των επαναστατημένων αποίκων και επηρεάζει καθοριστικά την πορεία της Αμερικανικής Επανάστασης.
1843: Ο Άγγλος συγγραφέας, Κάρολος Ντίκενς, εκδίδει το διήγημα «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» («A Christmas Carol»). Το έργο, που αφηγείται την ιστορία του Εμπενίζερ Σκρουτζ και τη μεταμόρφωσή του μέσα από τα πνεύματα των Χριστουγέννων, γίνεται σύμβολο της χριστουγεννιάτικης παράδοσης και κοινωνικής συνείδησης, εμπνέοντας γενιές αναγνωστών.
1894: Αρχίζει η Δίκη Ντρέιφους, με τον Γάλλο εβραίο αξιωματικό του πυροβολικού Άλφρεντ Ντρέιφους να κατηγορείται -αδίκως όπως θα αποδειχθεί αργότερα- για προδοσία υπέρ της Γερμανίας. Η υπόθεση προκαλεί έντονες διχόνοιες στη γαλλική κοινωνία και γίνεται σύμβολο αντισημιτισμού και δικαστικής αδικίας. Τον Ντρέιφους θα υπερασπιστεί ο συγγραφέας Εμίλ Ζολά με το διάσημο άρθρο του «Κατηγορώ», που δημοσιεύεται το 1898, καταγγέλλοντας τη συνωμοσία και την αδικία σε βάρος του.
1913: Επιδημία τύφου ξεσπά στην Αθήνα λόγω μόλυνσης του νερού στο δημοτικό υδραγωγείο, με τα θύματα να ξεπερνούν τα 300, αποκαλύπτοντας τα σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας της εποχής.
1920: Ο Κωνσταντίνος Α΄ επιστρέφει στον θρόνο ως βασιλιάς των Ελλήνων, έπειτα από τον θάνατο του γιου του, Αλεξάνδρου Α΄, και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 5ης Δεκεμβρίου. Η επιστροφή του σηματοδοτεί μια κρίσιμη πολιτική και στρατιωτική περίοδο για την Ελλάδα, εν μέσω της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
1923: Ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ αποχωρεί από την Ελλάδα, μέσα σε κλίμα βαθιάς πολιτικής κρίσης, μετά τον θρίαμβο των βενιζελικών στις εκλογές και την ενίσχυση του δημοκρατικού / αντιμοναρχικού ρεύματος. Η αναχώρησή του για το εξωτερικό ανοίγει τον δρόμο για την αναστολή της βασιλείας και, λίγους μήνες αργότερα, για την ανακήρυξη της Αβασίλευτης Δημοκρατίας, σηματοδοτώντας μια από τις πιο καθοριστικές καμπές στο πολιτειακό ζήτημα της χώρας.
1946: Ξεκινά ο πρώτος πόλεμος της Ινδοκίνας, μια σύγκρουση που θα εξελιχθεί σε μακρόχρονη αποικιακή και ψυχροπολεμική αντιπαράθεση και θα οδηγήσει, χρόνια αργότερα, στον πόλεμο του Βιετνάμ.
1948: Τίθεται σε εφαρμογή το σχέδιο «Περιστερά» από τις κυβερνητικές δυνάμεις, με στόχο την εκκαθάριση της Πελοποννήσου από τους αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ). Στην εκστρατεία συμμετέχουν 45.000 άνδρες του στρατού, υπό τη διοίκηση του στρατηγού Θρασύβουλου Τσακαλώτου, σε μία από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές επιχειρήσεις του Εμφυλίου Πολέμου, που είχε σοβαρές συνέπειες για τον τοπικό πληθυσμό και τους αντάρτες.
1965: Ο στρατηγός Σαρλ Ντε Γκολ επανεκλέγεται πρόεδρος της Γαλλίας, επικρατώντας στον δεύτερο γύρο των εκλογών. Αντίπαλός του είναι ο Φρανσουά Μιτεράν, ο οποίος αργότερα θα γίνει σοσιαλιστής πρόεδρος της χώρας. Η εκλογή αυτή εδραιώνει την πολιτική κυριαρχία του Ντε Γκολ, ενώ παράλληλα σηματοδοτεί την άνοδο του Μιτεράν ως σημαντικής πολιτικής προσωπικότητας.
1970: Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, επικεφαλής της χούντας των συνταγματαρχών, δηλώνει σε λόγο του προς το έθνος: «Ουδεμία αλλαγή το 1971 εις την υφιστάμενην συνταγματική τάξιν». Συνεχίζει τονίζοντας ότι «Εγώ θα κρίνω, ως εντολοδόχος του λαού, πότε θα είναι επωφελής διά το Έθνος η πλήρης λειτουργία του κοινοβουλευτισμού». Η δήλωση αυτή αποτυπώνει τη συνέχιση του αυταρχικού καθεστώτος και την αναστολή της δημοκρατικής λειτουργίας στην Ελλάδα.
1980: Πυρπολούνται τα πολυκαταστήματα Μινιόν και Κατράντζος στο κέντρο της Αθήνας, προκαλώντας τεράστιες ζημιές. Το γεγονός αποδίδεται σε τρομοκρατική ενέργεια, συγκλονίζοντας την ελληνική κοινωνία και σημαδεύοντας μια σκοτεινή περίοδο για την επιχειρηματικότητα και την ασφάλεια στη χώρα.
1984: Υπογράφεται η συμφωνία ανάμεσα στη Μάργκαρετ Θάτσερ και τον Ντενγκ Ξιάο Πινγκ για την επιστροφή του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα την 1η Ιουλίου 1997, καθορίζοντας το μέλλον μιας από τις σημαντικότερες παγκόσμιες μητροπόλεις.
1997: Κάνει πρεμιέρα στις αμερικανικές αίθουσες η εμβληματική ταινία του Τζέιμς Κάμερον, «Τιτανικός». Η επική ιστορία αγάπης και τραγωδίας στον φόντο του ναυαγίου του RMS Titanic κατακτά το κοινό και γίνεται η ταινία με τις υψηλότερες εισπράξεις στην ιστορία του κινηματογράφου έως τότε. Κερδίζει 11 βραβεία Όσκαρ, συμπεριλαμβανομένου αυτού της Καλύτερης Ταινίας, καθιερώνοντας την ως ένα από τα μεγαλύτερα κινηματογραφικά φαινόμενα όλων των εποχών.
2016: Φορτηγό πέφτει πάνω σε πλήθος στη Χριστουγεννιάτικη αγορά του Βερολίνου, σκοτώνοντας 12 ανθρώπους και τραυματίζοντας δεκάδες. Την ευθύνη αναλαμβάνει το Ισλαμικό Κράτος, σε μία από τις πιο σοκαριστικές τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη.
Γεννήσεις

1911 – Νικηφόρος Βρεττάκος, Έλληνας ποιητής και μία από τις καθαρότερες, ανθρωποκεντρικές φωνές της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Η ποίησή του, φωτεινή και βαθιά λυρική, εμποτίζεται από αγάπη για τον άνθρωπο, τη φύση και την ειρήνη, με έντονη ηθική και πνευματική διάσταση. Συνδέθηκε με τη γενιά του ’30, αλλά ακολούθησε απολύτως προσωπική πορεία, αφήνοντας έργο που ξεχωρίζει για την απλότητα, τη διαύγεια και την εσωτερική δύναμη.

1915 – Εντίθ Πιάφ (Édith Piaf), εμβληματική Γαλλίδα τραγουδίστρια και σύμβολο της γαλλικής μουσικής σκηνής. Με τη βαθιά, σπαρακτική φωνή και τη δραματική της ερμηνεία, εξέφρασε τον έρωτα, την απώλεια και τη ζωή των απλών ανθρώπων. Τραγούδια όπως «La Vie en Rose» και «Non, je ne regrette rien» έγιναν παγκόσμια σύμβολα, ενώ η ταραχώδης ζωή της ενίσχυσε τον μύθο γύρω από την πιο αναγνωρίσιμη φωνή της Γαλλίας.

1980 – Τζέικ Τζίλενχαλ (Jake Gyllenhaal), διακεκριμένος Αμερικανός ηθοποιός, γνωστός για την ένταση και τη μεταμορφωτική προσέγγιση στους ρόλους του. Ξεχώρισε με το «Brokeback Mountain», όπου απέδωσε με λεπτότητα μια σύνθετη συναισθηματική εμπειρία, και καθήλωσε στο «Nightcrawler» με μια σκοτεινή, ακραία ερμηνεία. Η φιλμογραφία του ισορροπεί ανάμεσα σε ανεξάρτητο σινεμά και μεγάλες παραγωγές, καθιερώνοντάς τον ως ηθοποιό υψηλού κύρους.
Θάνατοι

1848 – Έμιλι Μπροντέ (Emily Brontë), Αγγλίδα συγγραφέας και μία από τις πιο μυστηριώδεις μορφές της αγγλικής λογοτεχνίας. Έμεινε στην Ιστορία με το μοναδικό της μυθιστόρημα «Ανεμοδαρμένα ύψη», ένα σκοτεινό, παθιασμένο έργο που ανέτρεψε τις λογοτεχνικές συμβάσεις της εποχής. Η ένταση των χαρακτήρων, το άγριο τοπίο και η υπαρξιακή φόρτιση του βιβλίου το καθιέρωσαν ως διαχρονικό αριστούργημα, επηρεάζοντας βαθιά τη νεότερη λογοτεχνία.

1915 – Αλοΐσιους Άλτσχάιμερ (Alois Alzheimer), Γερμανός νευροπαθολόγος, από τις καθοριστικές μορφές της νευροεπιστήμης. Το 1906 περιέγραψε για πρώτη φορά τα παθολογικά χαρακτηριστικά της νόσου που φέρει το όνομά του, εντοπίζοντας τις πλάκες και τα νευροϊνιδιακά δεμάτια στον εγκέφαλο. Η ανακάλυψή του άνοιξε τον δρόμο για τη σύγχρονη μελέτη της άνοιας και της εκφυλιστικής λειτουργίας του εγκεφάλου, επηρεάζοντας βαθιά την ιατρική έρευνα μέχρι σήμερα.
Εορτολόγιο
Αγλαΐα, Βονιφάτιος

Event details